“Ya kirayı arttır ya da evden çık”

Her geçen gün artan konut fiyatları kira artışlarına da sebep olduğundan, ev sahiplerinin ve eski kiracıların mevcut sözleşmelerini gözden geçirmesine sebep oluyor. Ev sahipleri kirayı nasıl arttıracağını düşünürken kiracılar oturdukları evden çıkarılma korkusu yaşıyor.

Ev sahiplerinin, kira artışlarıyla birlikte eski kiracıların kira artışı yapmalarını ya da evden çıkmalarını istediklerini son dönemde sıklıkla duyar olduk. Okuyucularımdan da bu konuda benzer nitelikte sorular gelmeye başladı.

Geçenlerde bir okuyucum ev sahibiyle şöyle bir sorun yaşıyor: 7 sene önce imzaladığı kira sözleşmesinde kira artış oranını yıllık %10 oranında belirlenmiş ve her sene düzenli olarak %10 oranında kira artışı yapılıyormuş ama bu yıl 1000 lira olan kirasının 3000 liraya çıkarılması yani %200’lük bir artış yapılması istenmiş aksi halde evi tahliye etmesi talep edilmiş.

Bu durumla son zamanlarda bir çok kiracının karşılaştığını duyuyorum.

Peki ya böyle bir talep karşısında kiracı nasıl bir yol izlemeli?

Okuyucumuzun yaşadığı durum üzerinden özetleyecek olursak; öncelikle belirtmekte yarar varki, kiranın gününde ve tam ödendiği durumlarda 10 yıldan önce ev sahibinin kiracının tahliyesini talep etmesi (mahkemece belirlenmiş haklı ve geçerli bir sebep olmaksızın) mümkün değildir. Konuyu kira artış oranı açısından ele aldığımızda ise sözleşme serbestisi ilkesinde kira artış oranı sözleşme hazırlanırken %10 üzerinden hesaplanmıştır. Bu durumda yıl içindeki tüfe oranına dayanarak bir artış talep edilemeyecektir. Ne var ki; 5 yılı dolan kiracı için kira bedelinde denkleştirme uygulanabilmektedir. Yani ev sahibi, 5 yılı dolan kiracı için kira tespit davası açarak rayiç bedel üzerinden mahkemenin verdiği karar doğrultusunda artış yapabilecektir.

Eski kiracıların kira bedellerinin düşük kalması ev sahipleri cephesinden bakıldığında da mağduriyet yaratmaktadır.

Ev sahibi olan bir okuyucumuz da 18 yıllık kiracısıyla benzer bir sorun yaşıyor. Kiracı 18 yıl önce kiraladığı evde şu an neredeyse olması gerekenin 1/4’ü oranında bedelle oturuyor. Ev sahibi her yıl artış yapmıyor, ya da çok düşük artışlar yapıyor ve sonunda kiraların ani artışı ve enflasyon karşısında kiracının kira bedeli çok düşük kalıyor. Bu olayda ise kira sözleşmesinin süresi 10 yılı geçtiği için ev sahibi haklı sebep göstermeksizin sözleşme yenilenmesine üç ay kala yazılı bildirimde bulunarak kiracının tahliyesini talep edebilir.

Zorlaşan ekonomik koşullar göz önüne alındığında kiracının da ev sahibinin de uygularken zorlandığı bir konu oldu kira artışları. En temel hakkımız  ve ihtiyacımız olan barınma konusunda böyle bir sıkıntı yaşanması hayat akışını, aile yaşamını oldukça zorlaştıran bir etken olmuş durumda. Ev sahipleri de kiracılar da bu konuda, kendi haklarını korurken, karşı tarafın iyi niyetini de suiistimal etmeden hareket etmeye özen gösterirlerse süreç çok daha rahat ilerleyecektir. 

Koruyucu aile olmanın şartları

6 Şubat 2023 tüm Türkiye’yi yasa boğan Kahramanmaraş büyük deprem felaketi.. Türkiye için zamanın durduğu, tarihin ilerlemediği, ilerlemesinin de enkazda kurtarılmayı bekleyen kişiler için istenmediği bir haftayı geride bıraktık. Hepimize geçmiş olsun, hepimizin başı sağolsun.

10 ilin etkilendiği deprem felaketinde resmi verilerle bugün itibariyle 36 bin üzerinde can kaybı yaşandı. Maddi, manevi büyük çaplı kayıpların yaşandığı bu felakette yüzlerce bebek, çocuk enkaz altından kurtulurken aileleri ile bağları kopan da oldu, kimlikleri henüz belirlenemediğinden refakatsiz kalanlar da.  

Deprem sonrası enkaz altından çıkarılan, korumaya ve bakıma ihtiyaç duyan çocuklara koruyucu aile olmak için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na başvuru yapılabileceğinin açıklanmasının ardından koruyucu aile olmanın kapsamı, şartları ve yurtdışından koruyucu aile olmanın mümkün olmasına ilişkin bir çok soru gelmekte. Soruları maddeleştirerek ele alacağız.,

-Koruyucu aile olduğumda, korumaya aldığım çocuk nüfusuma geçecek mi?

Öncelikle belirtmekte yarar var ki, koruyucu aile olmak, evlat edinmekten farklı bir süreçtir ve dolayısıyla süreç daha farklı ilerlemektedir.

Koruyucu aile olmanın amacı, korumaya ve bakıma ihtiyaç duyan çocukların üstün yararı gereğince kurum ortamı yerine sağlıklı bir aile ortamında büyümesini sağlamaktır.  0-18 yaş aralığındaki çocuklar için sağlanan aile yanında bakım hizmetlerinden biridir.

Koruyucu aile olma ilişkisi, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ile koruyucu aile arasında imzalanan sözleşme ile kurulur. Çocuk, bu sözleşmeyle koruyucu ailenin ev düzenine tabi olur.

Koruyucu aile olmanın üstünden 1 yıldan fazla süre geçtiyse ve ailenin evlat edinme isteği var ise evlat edinme başvurusunda bulunulabilir. Kurum ve sosyal hizmet uzmanı çocuğun üstün yararını gözeterek karar verir.

-Bekarım/ tek başıma yaşıyorum koruyucu aile olabilir miyim?

25-65 yaş arası, ilkokul mezunu tüm Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları koruyucu aile olma başvurusunda bulunabilirler. Koruyucu aile olmak için evli olma şartı aranmamaktadır. Çocuk ile koruyucu aile olan arasında 18 yaş olması şartı aranmamaktadır.

-Çocuğum var, yine de koruyucu aile olabilir miyim? Evde başka çocuğumun olması koruyucu aile olmama engel mi?

Koruyucu aile olmak isteyen ailenin ya da kişinin biyolojik çocuğunun olması koruyucu aile olmasına engel değildir.

-Yurtdışında yaşıyorum, depremde ailesini kaybetmiş çocuklar için koruyucu aile olabilir miyim?

Deprem nedeniyle koruyucu aile korumasına alınacak çocuklar için özel bir düzenleme şu an yapılmamıştır. Mevcut koruyucu aile olma süreçleri uygulanmaktadır. Dolayısıyla şu an yurtdışında yaşayan vatandaşların koruyucu aile olması mevzuat gereği uygun değildir.

-Koruyucu aile olduğumda hangi haklara sahip olacağım?

Koruyucu aileler korumaya aldıkları çocuğun masraflarının ödenmesini talep edebilirler. Bu talep değerlendirilirken, çocuğun bakım, eğitim, yemek, ulaşım, harçlık vb. ihtiyaçları esas alınır.

koruyucu aile ilişkisi sona erse de çocuk ve koruyucu aile arasındaki sevgi temelli duygusal bağlar devam edebilir. Çocuğun üstün yararı gözetildiğinden, gelişiminin ve duygusal sürecinin zarar görmemesi için koruyucu aileden alınması durumunda, koruyucu ailenin çocukla kişisel ilişki kurma hakkı bulunmaktadır. Kanunda bu hak olağanüstü hallere bağlanmış ise de olay özelinde değerlendirme yapılmalıdır.

-Koruyucu aile olduğumda yerine getirmem gereken yükümlülükler neler?

Türk Hukukundan kaynaklanan yükümlülükler çerçevesinde, çocuğun bakım ve eğitimini sağlama yükümlülüğü bulunmaktadır.

Yanı sıra, koruma altına alınan çocuk için kurum tarafından yapılan ziyaretlerde sosyal çalışma görevlisi ile koruyucu aile arasında çocuğun üstün yararı için birlikte hareket edilmelidir ve koruyucu ailenin kurum ile işliği ile hareket etme yükümlülüğü bulunmaktadır.

www.sevvalsen.com