Fransa’da sağlık sistemi “sancılı bir dönem” geçiriyor

Noel tatilinde, acil servislerde uzman doktorun görmesi için hastaların bekleme süresi 19 saate vardı.

Fransa’da sağlık sistemi yıllardır artan personel eksikliği, maaş yetersizliği, altyapı ve yatak kapasitesinin azlığı, 2022’nin son aylarında Kovid-19, grip ve bronşiolit gibi salgın hastalıklarının aynı anda patlak vermesiyle birleşince ciddi bir krize girdi.

Kriz, acil servislerde ortalama 10 saati bulan bekleme süreleri, koridorlarda yatan hastalar, zamanında müdahale edilemediği için hayatını kaybeden hastalarla belirginleşti.

Doktorlarla sağlık çalışanlarının, yoğun çalışma saatleri ve maaş yetersizliği gerekçesiyle Kovid-19 salgınıyla birlikte önemli oranda iş bırakması ve uzun süreli izne çıkmasının yanı sıra ülkede Aralık 2022’den bu yana pratisyen hekimlerin grevlere gitmesi de Fransa’da sancılı bir dönem geçiren sağlık sisteminin kronik sorunlarını gün yüzüne çıkardı.

Fransız basını ve resmi kaynaklarından derlediği bilgileri göre, geçen ay ülke genelinde acil servislerde 31 kişi zamanında müdahale edilemediği için yaşamını yitirdi.

Samu-Urgences de France Sendikasına göre, hastanelerdeki acil servisler, Aralık 2022’de önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 55 daha yoğun kullanıldı.

Tıp öğrencilerinin de gönüllü olarak çalıştığı Noel haftasında acil servislere her gün 20 bin çağrı yapıldı.

– Noel’de uzman doktorun görmesi için hastalar 19 saat bekledi

Yıl sonu hastanelerin doluluk oranı her zaman yüksekken, Kovid-19 salgınında kapatılan yüzde 15-20 oranındaki yatakların personel eksikliği nedeniyle bu yıl yeniden açılamaması, özellikle acil servislerde ortalama 10 saati bulan bekleme sürelerine yol açtı.

Noel tatilinde, uzman doktorun görmesi için hastaların bekleme süresi 19 saate kadar çıktı.

Samu-Urgences de France Sendikası​​​​​​​ Başkanı Marc Noizet, durumu “Acil servisler boşalamıyor çünkü hastalar, hastanelere yatış yaptıramıyor ve koridorlardaki yataklar, hastane yatışı bekleyen hastalardan ötürü dolmuş durumda.” ifadesini kullandı.

Noizet, Aralık 2022’de 31 kişinin acil yatağında müdahale ya da hastaneye sevk beklerken öldüğünü, bunların çoğunun yaşının 60-70’lerin üzerinde olduğunu aktardı.

– Acilden hastaneye nakil süresi 2-3 gün arasında değişiyor

Aralık 2022’de acilden hastaneye nakil süresinin 2-3 günü bulduğu Fransa’da, bir hastanenin acil servisindeki yatakta 90 saatten fazla hastaneye sevk edilmeyi bekleyen 90 yaşındaki hastanın bu sürede altının sadece 1 defa değiştirildiği kaydedildi.

Sedyede uzun süre kalan yaşlıların vücutlarında yatak yarası oluşurken, yemeklerin yetersiz olması nedeniyle sağlık personeli, yemek dağıtımında hastalar arasında tercih yapmak durumunda kaldı.

Samu-Urgence France Sendikasından aynı zamanda milletvekili olan Profesör Philippe Juvin ise acil yatağında beklerken ölenlerin sayısının resmi açıklamalarda belirtildiği gibi 31’den fazla olduğunu ve bu sayının 150’yi bulduğunu açıkladı.

Juvin, resmi rakamın ülkede gönüllü veri paylaşan 32 bölgeden 19’undaki verileri yansıttığını, gerçek ölüm sayısının ülke geneli için daha da yüksek olduğunu kaydetti.

– Fransa, krize rağmen “acil sağlık planını” devreye almadı

Başkent Paris’in de içerisinde bulunduğu Ile-de-France bölgesinde 27 Aralık 2022’de bütün hastaneler arasında sadece birinde yoğun bakım yatağının boş olması gibi ciddi bir durumda bile Fransa yönetimi, “acil sağlık planını” devreye almayı reddetti.

Bunun üzerine Savoy ve Ain’de 9 hastane ve 1 klinik, 29 Aralık 2022’de acil durum planını yerel bağlamda devreye aldı.

Diğer yandan hastaneler, yatak ve personel yetersizliği nedeniyle acil olmayan ameliyatları erteleme, yatan hastalar arasında durumu görece iyi olanları taburcu etmeye başladı.

Muayene ücreti olan 25 avronun 50 avroya çıkarılmasını talep eden pratisyen hekimlerin de greve gitmesi, krizin daha da kötüleşmesine katkıda bulundu.

– Fransa’da uzun süredir sağlık personeli yetersizliği hakim

Ülkede, Kovid-19, grip ve bronşiolit salgınlarının aynı anda görülmesiyle iyice belirginleşen sağlık sistemi krizinin, Fransa’da uzun süredir var olan “sağlık personeli yetersizliği” sorununun bir yansıması olduğu değerlendirmesi yapılıyor.

Araştırma, Çalışma, Ölçme ve İstatistik Biriminin (DREES) verilerine göre, Fransa’da yılda 22 milyon talebe cevap veren sadece 697 acil servis birimi bulunuyor.

Son dönemde önemli ölçüde doktorun emekliye ayrılması hesaba katılmazsa dahi ülkede, veriler 2022’de sadece 220 bin doktorun ülkede görev yaptığını gösteriyor.

– Fransa, kişi başına düşen doktor sıralamasında Avrupa’da 18.

Her 100 bin kişiye 338 doktor düşerken, aile sağlık merkezleri bazında ise her 100 bin kişiye sadece 149 pratisyen hekim denk geliyor. Bu rakamlar, Eurostat ile verilerini paylaşan 19 Avrupa Birliği (AB) ülkesi arasında Fransa’nın kişi başına düşen doktor sayısının azlığı nedeniyle 18. sırada kalmasına neden oldu.

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un yakın zamanda açıkladığı verilere göre, 6 milyon Fransızın uzman doktora erişimi bulunmayan ülkede, doktorların yarısına yakını da 60 yaşın üzerinde bulunuyor ve 2025’te bunların emekli olmasıyla bu sayı daha da azalacak.

Sadece 3 yılda pratisyen hekim sayısı 80 bine gerileyecek ve her 100 bin kişiye 119 pratisyen hekim düşecek. Bu, Fransa’yı AB’de kişi başı hekim sayısı açısından en kötü sıralamaya indirecek.

Ayrıca 2020 yılı başında yaklaşık 800 bin hemşirenin bulunduğu ülkede, bu sayı 2 yılda 160 bin civarında azaldı. Ülkede, hasta ihtiyacına oranla 60 bin hemşire eksikliği bulunuyor.

– Pratisyenlere ve uzman doktorlara ulaşamayanlar acil servise başvuruyor

Fransa’da, uzman bir doktora erişimin bölgeye ve uzmana göre 1 ay ila 24 ay arasında olması, pratisyen hekimlere de hızlıca ulaşılamaması, insanları daha hızlı sonuç alabilecekleri acil servise yönlendirdi.

Sağlık Bakanlığınca paylaşılan, 2019’un ilk çeyreğinde yapılan ankete göre, 2018’de Fransızların yüzde 29’u acil servise başvurdu.

Ancak bunların yüzde 42’si, acil servisi gerçekten ihtiyaçları olmadıkları halde uygun olmayan nedenle kullandığını itiraf etti ve bunun için, doktordan randevu alma zorluğu, acil serviste ek testlerin, muayenelerin daha kolay yapılmasını gerekçe gösterdi.

Sağlık Bakanlığına 2019’da gönderilen bir raporda, acil servislerdeki normal hastaların ölümlerinin yüzde 9’unun ve kritik durumdakilerin ölümlerinin yüzde 30’unun yoğunluktan kaynaklandığı aktarıldı.

Senatonun Mart 2022’de yayımladığı rapor, hastanelerin durumunun 2 yıllık Kovid-19 krizinden sonra daha da kötüleştiğini gösterdi.

– Yoğun mesai saatleri

Temmuz 2020’de imzalanan anlaşmayla hemşirelerin maaşı artmasına rağmen çalışma koşulları artarak daha kötüye gitti.

Kovid-19’un halen haftada 500’den fazla kişinin yaşamını yitirmesine yol açtığı Fransa’da tüm sağlık personeli, haftada en az 60 saat olacak şekilde çalışırken, bazı personel 70 saatten fazla mesai yapıyor.

Diğer yandan stajyer doktorlarda da durum farklı değil. 10 stajyer doktordan 7’si haftalık yasal azami çalışma saati olan 48 saatten fazla çalışıyor.

Fransa’da hasta bakıcı maaşları, 1500 avro civarındayken, yeni işe başlayan bir hemşire yaklaşık 1600 avro maaş alıyor. Pratisyen hekimlerin yıllık geliri 60 bin avroya yakın iken, uzman doktorların gelirleri 90 bin avro civarında.

Aşırı iş yükü, fiziksel ve zihinsel olarak tükenen sağlık çalışanlarını, hastalık izni almaya veya istifaya kadar götürebiliyor.

– Sağlık sistemini güçlendirmek için 19 milyar avroluk bütçe

Hükümet, sağlık sistemini güçlendirmek, mesleğin cazibesini artırmak için 19 milyar avroluk bütçe açıkladı.

Ancak doktorlar, 5 yıla yayılan bu bütçenin sağlık sisteminde kangren olan sorunları çözmede yetersiz belirterek, Paris yönetiminden daha hızlı müdahale bekliyor.

Öte yandan ilaç sıkıntısı yaşanan eczanelerde son dönemde patlak veren salgınlar, parasetamol etkenli ilaçların tükenmesine de yol açtı.

Hükümet parasetamol ve amoksisilin bazlı ilaçların internet üzerinden satışına kısıtlama getirirken, bazı eczaneler çözüm için geçici olarak amoksisilin üretmeye girişti.

Bütün bu süreç, krizde olan Fransa’da sağlık sisteminin ülkede yeniden tartışılmasına ve uluslararası basında gündeme gelmesine neden oldu.