Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî(ks)’nin edep hakkındaki gazelinin son beytini tefekkür edelim:
Şems-i Tebriz hâmuş kûn ki toy-i sırr-ı hudâ
Enver-i efdâl-u in şem-i sebistan edebest
“Ey Şems-i Tebriz, suskun ol! Sus ki bu bir ilâhî sırdır. Ancak şu kadar söylenebilir, dile gelebilir ki, geceleri ve karanlıkları aydınlatan îman mumunun en parlak ve en üstün aydınlığı edeptir.”
Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî(ks), gazellerinin çoğunun sonunda kendi adını veya mahlasını söyleyeceği yerde, şâirlerin usûlleri hilâfına Şems, Şems-i Tebrîzî isimlerini mahlas olarak kullanmıştır. Dolayısıyla suskun olmasını söylediği kişi bizâtihi kendisidir. Edebin ilâhî bir sır olduğunu belirtirken, iç yüzünün ifâde ettiği bâtınî mânâyı herkesin anlayamayacağını ifâde etmektedir. Çünkü ilâhî sır, ancak akleden kalp ile kavrayabildikçe açılır. Günlük hayâtımızda da benzer bir durum vardır. İlkokul öğrencisi için kimyâ denklemleri veyâ fizik formülleri sırdır, çünkü o yaş ve seviyede anlaşılmaları mümkün değildir. Bu talebeye illâ da bu denklemleri veyâ formülleri öğretmeye kalkmak, süt emmesi gereken bebeğe bulgur pilavı yedirmek misâlidir. Yani insanlarla muhatapların kavrayış seviyelerine uygun bir seviyede iletişim içinde olmak önemlidir. Efendimiz(sav)’in bir Necid bedevîsine buyurdukları ile Hz. Ebu Bekir(ra) veya Hz. Ali(cc)’ye söyledikleri bir olmayacağı gibi.
Dolayısıyla, edebin bizlerin anlayamayacağımız çok daha derin mânâları vardır. İnşAllah, Efendimiz(sav)’e tâbi olup sünnetini hayâtımızda tatbîk ettikçe, taklîtlerimiz tahkîke dönüştükçe; yani ilme vâris kılınarak veya takvâda ilerlerken Allahü Teâlâ(cc)’nın bizlere öğretmesi sûretiyle bu mânâlar ardındaki sır perdeleri kalkacaktır.
Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî(ks), bizlere en son olarak bir ipucu vermektedir. Edebi îmân mumunun aydınlığına benzetiyor. Daha önce edep îmândır demişti. Edepli olursak imân mümkündür, ama ancak edepli kalmakla bu mum sönmeyecek, aydınlık geceleri ve karanlıkları aydınlatacaktır.
Peki, gece ve karanlıktan kasıt nedir? Bu karanlık kalpteki zulmettir. Her günâh kalpte siyah bir nokta oluşturur. Tövbe edilmezse günâhlar arttıkça bu siyah nokta kalbi kaplar, istilâ eder. Bir noktadan sonra kalp uyur, kalp gözleri görmez, kalp kulakları duymaz olur. Böyle gâfil bir kalbe sâhip kişi esfel-i sâfilîn bataklığında battıkça batar.
Hasılı, edep imândır, bu mumun sönmeden ışık vermesini sağlayan da edepte devamlılıktır. Hatâ ettiğimizde hatâmızı fark etmek, af dileyip derhâl ve bolca tövbe etmektir.
İnşAllah önümüzdeki hafta bu gazeli bir daha yayınlayıp bir bütünlük içinde tekrar değerlendireceğiz.
Allah(cc)’a emânet olun.
Mustafa TINMAZ
İmsak Vakti 05:02
News
GIDA
Köşe Yazıları
Köşe Yazıları
