Petrol zengini Venezuela ile Türkiye ilişkileri yükselişte

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Latin Amerika gezisi kapsamında ziyaret edeceği Venezuela, 300 milyar varille dünyanın kanıtlanmış en büyük petrol rezervine sahip ülke olarak biliniyor.

Devlet Başkanı Nicolas Maduro’nun Türkiye’ye büyük sevgi duyduğu ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan “çok kutuplu yeni dünyanın lideri” olarak bahsettiği Venezuela ile Türkiye arasındaki ilişkiler en iyi dönemlerinden birini yaşıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Güney Amerika gezisinin son durağı Venezuela olacak. Güney Amerika’da bulunan Venezuela, kuzeyinde Karayip Denizi, doğusunda Guyana, güneyinde Brezilya ve batısında Kolombiya ile çevreleniyor.

Venezuela, 912 bin 50 kilometrekare yüz ölçümünün yanı sıra 2 bin 800 kilometre kıyı şeridine sahip. Başkenti Caracas olan ülkenin nüfusu yaklaşık 31 milyon 900 bin. Ülkede nüfusun çoğunluğunu yüzde 67 ile Avrupalı, Afrikalı ve yerli halkın karışımı melezler oluşturuyor. Resmi dili İspanyolca olan ülkede çeşitli yerel diller de konuşuluyor. Ülkede halkın büyük çoğunluğunu yüzde 96 oranıyla Hristiyan Katolikler oluşturuyor.

Venezuela’nın siyasi tarihi

İspanyolların Güney Amerika’daki ilk sürekli yerleşimlerinden Venezuela, başarısız birkaç ayaklanmadan sonra İspanya’dan bağımsızlığını Simon Bolivar önderliğinde 1821’de kazandı. Bağımsızlığının ilk yıllarında şimdiki Kolombiya, Panama ve Ekvador ile Büyük Kolombiya’nın parçasını oluşturan Venezuela, 1830’da bu birlikten ayrıldı.

Başkanlık sistemi ve federal cumhuriyetle yönetilen Venezuela’da devlet başkanı, hükümet ve devletin başı, görev süresi de 6 yıl. Devlet Başkanlığını 1999-2013 döneminde yürüten Hugo Chavez’in 5 Mart 2013’te hayatını kaybetmesinin ardından 14 Nisan 2013’te düzenlenen başkanlık seçimlerini, Venezuela Birleşik Sosyalist Partisi’nin (PSUV) lideri Nicolas Maduro kazandı.

Ülkede son olarak 20 Mayıs’ta yapılan ve yüzde 46’nın üzerinde katılım sağlanan başkanlık seçiminde, Maduro yüzde 68 oyla yeniden Devlet Başkanı seçildi. Venezuela, Birleşmiş Milletler (BM), Güney Amerika Uluslar Topluluğu (UNASUR), Latin Amerika İçin Bolivarcı İttifak (ALBA) ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) gibi uluslararası kuruluşlara üye.

 

Kanıtlanmış en büyük petrol rezervine sahip

Gayri safi yurt içi hasılası (GSYH) geçen yıl yaklaşık 215 milyar dolar olarak gerçekleşen Venezuela’da, Dünya Ekonomik Görünüm (WEO) verilerine göre kişi başına düşen gelirin bu sene 3 bin 300 dolar olduğu tahmin ediliyor.

Uluslararası Para Fonuna (IMF) göre, ekonomik sıkıntıların yaşandığı ülkenin bu yıl yüzde 18 daralması beklenirken, enflasyon oranının yüzde 1,37 milyon olarak gerçekleşmesi öngörülüyor. İşsizliğin yaklaşık yüzde 34,3 olduğu ülkenin 2017’de ihracatı 30, ithalatı 10 milyar dolar seviyesindeydi.

300 milyar varille dünyanın kanıtlanmış en büyük petrol rezervine sahip Venezuela’nın ekonomisi ağırlıklı olarak petrol üretimi ve ihracatına dayanıyor. Ülke, GSYH’nin yüzde 30’unu ve ihracat gelirlerinin yüzde 95’ini petrol sektöründen elde ediyor.

Bu sebeple petrol fiyatlarında 2014’ten itibaren yaşanan düşüş, Venezuela’nın ekonomisini olumsuz etkiledi. Geçen yıl günlük petrol üretimi 1,8 milyon varil olarak gerçekleşen ülkenin doğal gaz rezervi ise 5,7 trilyon metreküp seviyesinde.

İhraç kalemleri petrol ve petrol ürünleri

Başlıca ihraç kalemleri petrol ve petrol ürünleri, boksit, alüminyum, mineraller, kimyasallarla tarım ürünlerinden oluşan Venezuela’nın önde gelen ihracat ortakları arasında ABD, Hindistan, Çin ve Küba, ithalat ortakları arasında ABD, Çin, Brezilya, Kolombiya ve Meksika var.

Venezuela’nın ekonomisi, düşen petrol fiyatlarının yanı sıra ABD yaptırımları nedeniyle de sıkıntı yaşıyor. Son olarak ABD, Venezuela’nın altın sektörüne yaptırım kararı aldı. ABD yönetimi daha önce Venezuela Devlet Başkanı Maduro’nun eşi ve yakın çevresi de dahil pek çok kişiye yaptırım kararı almıştı.

Toplam dış borcu geçen yıl sonu itibarıyla 185 milyar dolar civarında olan Venezuela’da, Maduro geçen sene karşılığı petrol rezervleriyle sağlanacak “Petro” isimli bir dijital para birimi oluşturulacağını, bu sistemle ekonomik yaptırımlara karşı yeni yöntemlerin mümkün hale geleceğini ifade etti. Venezuela, Dünya Bankasının 2017 İş Yapma Kolaylığı Raporu’nda 190 ülke arasında 187’nci sırada yer aldı.

9 ayda 5 yıllık dış ticaret geçildi

Türkiye istatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye ile Venezuela arasındaki dış ticaret hacmi bu yılın 9 aylık döneminde 971 milyon 510 bin dolara ulaştı.

Türkiye’nin bu dönemde Venezuela’ya ihracatı 67 milyon 940 bin dolar olurken, bu ülkeden yapılan ithalat 903 milyon 570 bin 808 dolar olarak kayıtlara geçti. Bu dönemde Türkiye’nin öne çıkan ihracat kalemleri, hayvansal ve bitkisel katı-sıvı yağlar, mumlar, kauçuk eşya, hububat, un ve pastacılık ürünleri oldu.

Venezuela’dan ithal edilen ürünler kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherler, metal paralar, mineral yakıtlar ve yağlar, mineral mumlar, demir ve çelik ürünleri olarak sıralandı.

Türkiye ile Venezuela arasında 2013-2017 dönemindeki toplam dış ticaret hacmi 803 milyon 575 bin dolar olarak hesaplandı. Böylece, sadece yılın 9 ayında ulaşılan dış ticaret hacmi, iki ülke arasında son 5 yıldaki toplam dış ticaret hacmini geride bıraktı.

Latin Amerika’da ilk diplomatik ilişki kurulan ülkelerden

Türkiye ile diplomatik ilişkileri 1950 yılında kurulan Venezuela, Latin Amerika ve Karayipler bölgesinde Türkiye’nin ilk diplomatik ilişki kurduğu ülkeler arasında.

Coğrafi uzaklık ve her iki ülkenin uzun yıllar kendi bölgelerine yoğunlaşması nedeniyle uzun dönem sınırlı kalan ikili ilişkiler, son dönemdeki gelişmeler ve yüksek düzeyli karşılıklı ziyaretlerle yeni bir döneme girdi.

Venezuela’da, Türkiye’nin Caracas Büyükelçiliğine ek olarak ülkenin en kalabalık eyaleti Zulia’nın merkezi ve Caracas’ın ardından ikinci büyük şehri Maracaibo’da Fahri Konsolosluğu var. Venezuela’nın da Ankara’da Büyükelçiliği ve İstanbul’da Başkonsolosluğu hizmet veriyor.

FETÖ okullarının devir çalışmaları sürüyor

Türkiye’yle Venezuela arasındaki son dönemdeki yakın ilişkiler, Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) ile mücadele alanında da etkisini gösteriyor.

Türkiye’nin Caracas Büyükelçisi Şevki Mütevellioğlu eylül ayında verdiği röportajda, Venezuela hükümetiyle yakın çalışmalarının sonucunda FETÖ yapılanmasının ülkeden büyük ölçüde uzaklaştırılmaya başlandığına işaret etmişti.

Mütevellioğlu, Venezuela’da FETÖ’yle bağlantılı iki okulun Türkiye Maarif Vakfı (TMV) tarafından devralınması için çalışma yürütüldüğünü ve “yakında iyi haberler” alınacağını vurgulamıştı.

Maduro, Türkiye sevgisiyle biliniyor

Venezuela Devlet Başkanı Maduro, Türkiye, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türk kültürüne duyduğu sevgiyle biliniyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı “Venezuela’nın kardeşi ve arkadaşı” şeklinde niteleyen Maduro, Erdoğan için “çok kutuplu yeni dünyanın lideri” ifadesini de kullanmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın temmuz ayında göreve başlama törenine gelen Maduro, iki ülke ilişkilerinden övgüyle bahsetmişti.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’yla eylül ayında Venezuela ziyareti sırasında görüşen Maduro, İspanyol bir yazarın “El Turco” adlı kitabını göstererek Osmanlı tarihine hayranlığını ve bilgisini dile getirmişti.

Maduro ayrıca, TRT’nin 70’e yakın ülkede seyredilen dizisi Diriliş Ertuğrul’a hayranlığıyla öne çıkıyor. Maduro, temmuzda dizinin Beykoz’daki setini ziyaret etmiş, dizi geçen ay Venezuela devlet televizyonu TVES’te yayına girmişti.