18. yüzyılda herkesi satrançta dize getiren robot, hem de Türk!

BEĞENDİM

ABONE OL

News

İsminde Türk geçiyor diye hemen heyecanlanmamak lazım…Zira adı Mekanik Türk olan bu robot aslında, 1769 yılında 6 ay kadar bir sürede içinde bir masa ve üzerinde bir insan modeli bulunan mekanik bir satranç otomatı

Otomat Viyana’da İmparatoriçe Maria Theresa’nın hizmetinde çalışan mekanikçi Wolfgang von Kempelen tarafından yapıldı.

İmparatoriçe Maria Theresa için yapılan bu otomat, 120 cm uzunluğunda, 105 cm genişliğinde ve 60 cm yüksekliğindeydi.

Akçaağaçtan ve üzerine satranç tahtası çizilmiş tekerlekli bir kabinet önünde oturan bıyıklı, sarıklı ve pelerinli bir Türk figüründen oluşuyordu. Öndeki kapak açılıp dolabın ve Türk’ün içine bakıldığında irili ufaklı pek çok kaldıraç, makara ve başka karmaşık mekanik sistemler görülebilmekteydi.

Kurularak çalışan Türk, karşısındaki gönüllüyle satranç oynamaya başladığında, gözleri satranç tahtasını tarıyor, başını arada bir sallayıp satranç taşlarını eliyle hareket ettiriyordu.

Yaptığı işler bunlarla da kalmıyordu; pek çok oyunda rakibini yenmeyi de başarıyordu. Yaptığı hamlenin bittiğini başını üç kez sallayarak belirten otomat, maç sonrasında seyredenlerden gelen soruları satranç tahtasının yanında bulunan özel bir tepside harfleri birleştirerek yanıtlayabiliyordu.

Rakiplerini çok şaşırtan yenilmez Türk, çok saldırgan bir satranç oynuyordu.

Rakiplerin onu test etmek için yaptığı kural dışı hamlelerde, taşı kaldırıp eski yerine koyuyordu. Türk’ü izleyenler onlarca yıl boyunca onun sırrını çözmeye çalışmışlardı. Bazıları çok ilginç teoriler üretmişler ve bu açıklamalara gazetelerde geniş yer verilmişti.

Kempelen 1804’te Viyana’da öldükten sonra otomat birkaç kez el değiştirdi.

Son olarak Beethoven’ın yakın arkadaşı Johann Maelzel adlı bir makine mühendisi şovmenin eline geçti. Daha sonraları ilk metronomu yapacak olan Maelzel, otomatı Kempelen’in oğlundan satın almıştı.

1809’da Napoleon Bonapart’ı yenen Mekanik Türk, satranç zaferlerine Fransa ve İngiltere’de devam ederek en büyük ününü bu dönemde kazandı.

1820’de bilgisayarın babası sayılan Charles Babbage ile bir maç yaptı. Ve tabii ki bu karşılaşmayı da kazanmıştı.

Artan borçları yüzünden Maelzel Avrupa’yı terk ederek Amerika’ya doğru yola çıktı.

Benjamin Franklin, yenildiği Mekanik Türk’te bir hile olduğundan şüphelendiyse de bunu kendi zamanında doğrulayamamıştı. ABD’de başarılı bir turne gerçekleştiren Maelzel, Mekanik Türk’ü Küba’ya götürmeye karar verdi. Küba’da, sekreteri ve sırdaşı satranç ustası William Schlumberger öldü. Güney Amerika’da iflas eden Maelzel ABD’ye dönüşte kabininde ölü olarak bulundu ve cesedi denize atıldı.

1817-1837 tarihlerinde tüm Avrupa’yı ve Amerika’yı gezen otomat, çalışma mekanizması ve topluluklar üzerinde yarattığı etki nedeniyle birçok kitap ve makaleye konu oldu.

Yapımından 85 yıl sonra Mekanik Türk “Büyük Philadelphia Yangını”nda yandı ve tarihe karıştı.