ABD ekonomisinde 91 yıldır görülmeyen Büyük Buhran işareti

ABD’de ortalama bir aile yıllık satın alma gücünde yaklaşık 6.000 dolar kaybetti. Normal bir ailenin yıllık bütçesinde geçen yıllara göre ortalama 7.400 dolar açık var. ABD’de dün açıklanan GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) raporu, bazı analistlere göre 1932’den beri görülmeyen Büyük Buhran uyarı işaretini ortaya koyuyor. Uzmanlar GSYİH raporunda geçen yılın ilk çeyreğine göre görülen büyümenin sevinilecek bir durum olmadığına, ekonomik büyümenin yavaşladığına dikkat çekiyor.

Işınsu Kaygusuz/The Anatolia Post- Ekonomik Analiz Bürosu’nun son rakamları, ABD ekonomisinin geçen yılın dördüncü çeyreğinde yüzde 2,9 ve 2022 için yüzde 2,1 büyüdüğünü gösteriyor. Son raporu değerlendiren uzmanlara göre bu büyüme aslında bir uyarı işareti çünkü, diğer detaylara bakıldığında ekonomik büyüme aslında yavaşlıyor.

İşletme yatırımlarındaki büyüme tamamen stok büyümesi

Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya (GSYİH) olumlu katkıda bulunan alanların bile refah belirtileri olmadığına dikkat çeken uzmanlar, işletme yatırımlarının dördüncü çeyrekte yalnızca yüzde 1,4 büyüdüğünü, ancak bunun neredeyse tamamen stok büyümesi olduğunu, gelecekteki ekonomik büyümenin önemli bir itici gücü olan konut dışı yatırımın ise sadece yüzde 0,7 oranında arttığını belirtiyor.

Ev satışları en düşük seviyede

Bu arada, tüketicilerin yüksek ev fiyatları, yüksek faiz oranları ve düşen reel gelir kombinasyonunu karşılayamaması nedeniyle konut yatırımlarının yüzde 26,7 düştüğü, ev sahibi olmanın ve satın alınabilirliğinin bu ölçüm tarihindeki en düşük seviyeye gerilediği de ekonomik yavaşlamanın olduğuna ilişkin diğer göstergeler arasında değerlendiriliyor.

Uzmanlar özellikle dördüncü çeyrekte GSYİH büyümesinin yarısını oluşturan stoklardaki artışın da iyiye işaret olmadığının atını çiziyor. Bunun, işletmelerin mevcut stoklarını cari fiyatlarla satamamasının bir sonucu olduğu vurgulanıyor. Ekonomistler bu envanteri iskontolarla tasfiye etmenin, daha düşük karlar anlamına geldiğini ve gelecekteki büyümeyi daha da zorlaştıracağını belirtiyor.

Uzmanlar uluslararası ticaretteki yavaşlamadan kaynaklanan ihracatın, GSYİH’ya yaptığı olumlu katkının ise Amerikalılar için zenginlik işareti olmadığına dikkat çekiyor.

GSYİH raporundaki en rahatsız edici bilginin, 2022’de 1 trilyon doların altına inen gerçek harcanabilir gelirdeki ani düşüş olduğu değerlendirilirken bu durum 1932’de yaşanan “Büyük Buhran”a benzetiliyor.

Büyük Buhran’ın en kötü yılı olan 1932’nin ardından gerçek harcanabilir gelirde şimdiye kadarki en büyük ikinci yüzde düşüşü olduğu, analistlerin en dikkat çekici tespitleri arasında gösterilebilir.

Kredi kartı borçlarında artış

Tüketiciler, enflasyona ayak uydurabilmek için 2020 ve 2021’de aldıkları “teşvik” çekleriyle birikimlerini tüketiyor. Kredi kartı borçları artmaya devam ederken, tasarruflar ise geçen yıl 1,6 trilyon dolar düşerek 2009 seviyelerinin de altına indi.

Tüketiciler nakit rezervlerini tüketmeye devam ettikçe ve borçlanma maliyetleri yükseldikçe, tüketici harcamalarındaki büyümenin ise yavaşlamaya devam edeceği belirtiliyor. Bu, GSYİH’nın kabaca üçte ikisini oluşturduğundan, bu durumun ekonomi için iyiye işaret olmadığı da diğer tespitler arasında.

Tüketici ne hissediyor?

Ortalama bir aile, fiyatlar ücretlerden çok daha hızlı arttığı için Biden yönetimi altında yıllık satın alma gücünde yaklaşık 6.000 dolar kaybetti. Daha yüksek faiz oranları, yıllık borçlanma maliyetlerini 1.400 dolar artırdı, böylece ortalama bir ailenin yıllık bütçesinde geçen yıllara göre fiilen 7.400 dolar açık var. Uzmanlara göre bu durumu sadece ortalama. Bugün ortalama fiyatlı bir ev almaya çalışan biri, Biden’ın göreve geldiği zamandan yüzde 80 daha yüksek bir aylık ipotek ödemesine sahip olacak. Bu, aynı ev için yılda fazladan 9.500 dolar harcamak anlamına geliyor. İnsanların bu ekonomide mali açıdan sıkıntıya düşmesi ve ikinci veya üçüncü işleri alması ise uzmanlara göre şaşırtıcı değil.

Harvard ekonomisti Jason Furman, “Daha önce benzini biten bir araba kullandıysanız, stop etmeden hemen önce motorun devrinin yükseldiğini fark etmişsinizdir. Ekonomide tanık olduğumuz şey bu gibi görünüyor – dumanla çalışan, durmak üzere olan bir motor” ifadelerini kullandı.

Furman, “Amerika’nın ihtiyacı olan son şey, federal hükümet tarafından daha fazla vergilendirme, harcama ve düzenlemedir. Bunun yerine, ekonomiyi stagflasyondan geri getiren Başkan Ronald Reagan ve Fed Başkanı Paul Volcker tarafından ortaya konan kazanma formülünü takip etmeliyiz. Reagan hükümeti küçültürken, Volcker parasal manipülasyonu durdurdu ve faiz oranlarının doğal seviyelerini aramasına izin verdi. Umalım ki bu dersi yeniden öğrenmek zorunda kalmayız – çünkü hayat okulundaki harçlar ucuz değildir” yorumunu yaptı.

Dünyada yaşanmış en büyük ekonomik kriz: Büyük Buhran

Büyük Buhran: Kara Perşembe, 1929 yılında başlayan ve 1930’lu yıllar boyunca devam eden ekonomik buhrana verilen isimdir. Kuzey Amerika ve Avrupa merkezli başlayan buhran, dünyanın geri kalanında da yıkıcı etkisini göstermiştir.