Avrupa ve ABD’de işten çıkarmalara devam ediyor

Avrupa ile ABD’de alışılmışın dışındaki yüksek enflasyon ve faiz artışlarından kaynaklanan resesyon endişeleri şirketleri yeniden yapılanmaya zorlarken bu durum işten çıkarmaları tetiklemeye devam ediyor

1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü vesilesiyle, dünya genelinde başta teknoloji firmaları olmak üzere işten çıkarmaların yoğun olarak yaşandığı sektörler ve emek dünyasının durumunu, ILO verileriyle birlikte derledi.

Enflasyon ve faizlerin yükselmesinin ardından resesyon endişeleriyle işten çıkarmalar küresel bir sorun haline geliyor. Büyük teknoloji şirketleri başta olmak üzere, yeniden yapılanma planı kapsamında diğer sektörden firmalarda da maliyetleri düşürmek amacıyla işten çıkarma trendi devam ediyor.

Teknoloji, finans, gayrimenkul, medya, telekom, otomotiv ve kimya sektöründen firmalar, yaptıkları açıklamalarla işten çıkarılacak kişi sayısını ve bu yönde belirledikleri politikaları açıklıyor.

Kovid-19 süreciyle küresel ekonomide başlayan gerileme henüz etkisini yitirmemişken, enflasyon endişeleri, faizlerin yükselmesi, artan enerji fiyatları ve jeopolitik sorunlar firmaların üretimini etkilerken piyasalarda dalgalanmalara sebep oluyor.

Salgın sürecinde e-ticaret harcamalarında yükseliş yaşanırken, özellikle teknoloji firmaları iş alımlarını artırmıştı. Ancak salgının ardından yüksek enflasyon ve artan faiz oranlarıyla karşı karşıya kalan teknoloji firmaları, tüketicilerin de harcama kabiliyetlerinin düşmesiyle zorlu süreçlerden geçiyor.

Bu durum teknoloji ile birlikte diğer büyük ve küçük ölçekli şirketlerin satışlarında düşüşlere yol açarken, firmaları da iş gücünü azaltmaya itiyor.

Faiz oranlarındaki hızlı artışlar, cılız tüketici talepleri ve kar oranlarındaki düşüşler, Amazon, Meta ve Google gibi şirketlerle birlikte büyük yatırım bankalarını, geçen yıl olduğu gibi, iş gücünü azaltmaya zorluyor.

Yapay zeka başta olmak üzere yeni teknolojilerin birçok alanda değerlendirilmesiyle bazı iş pozisyonlarına ihtiyaç ortadan kalkarken, bu durum şirketlerin çalışan sayısını düşürmesine kapı aralıyor.

Rusya-Ukrayna savaşı ile tırmanan enerji krizi ise küresel ekonomiyi durgunlaştırırken, özellikle ABD, Avrupa ve Asya’daki pek çok şirketin iş gücü politikasına tesir ediyor.

ABD’de işten çıkarmalar yıllık bazda yüzde 319 arttı

Amazon, Meta ve Twitter gibi firmalar geçen yıl binlerce çalışanını işten çıkarırken, diğer teknoloji şirketlerinin de istihdamı azaltmaya çalışması dikkati çekiyor.

Telekom, elektronik ve yazılım geliştirme alanlarındaki şirketler tarafından açıklanan veya onaylanan işten çıkarmaların kaydını tutan danışmanlık şirketi Challenger, Gray & Christmas’ın martta yayımladığı rapora göre, ABD’deki işten çıkarmalar yıllık bazda yüzde 319 artış kaydetti.

ABD merkezli işverenler mart ayında, şubata kıyasla yüzde 15’lik artışla 89 bin 703 kişiyi işten çıkardığını duyurdu. Bu rakam, pandeminin başladığı 2020’den bu yana en yüksek ilk çeyrek rakam olarak kayıtlara geçti.

Challenger, Gray & Christmas’ın bu yılın başında yayımladığı rapora göre, ABD’de işten çıkarma duyuruları, geçen yıl aralıkta bir yıl öncesine kıyasla yüzde 129 yükselerek 44 bine yaklaşmıştı. Geçen yıl genelindeyse işten çıkarma açıklamaları 2021’e göre yüzde 13 artışla yaklaşık 364 bine çıkmıştı.

ABD’de otomotiv endüstrisi, geçen yıl 30 bin 912 kişiyle en çok işten çıkarma açıklayan ikinci sektör oldu. Sağlık sektörü şirketleri de aynı dönemde 30 bin 626 kişinin işten çıkarıldığı duyurusunu yaptı.

168 bin kişilik işten çıkarma planı açıklandı

İşten çıkarma dalgası bu yıl hızla artmayı sürdürürken, teknoloji sektöründeki işten çıkarmaları takip eden Layoffs.fyi sitesinin verilerine göre teknoloji şirketleri tarafından sadece 2023’te yaklaşık 168 bin iş gücü azaltımı bildiriminde bulunuldu.

Amazon, geçen ay yaptığı açıklamada, çoğu AWS, PXT, Twitch ve reklamcılık birimlerinden olmak üzere yaklaşık 9 bin çalışanın işine son verilmesini planladıklarını bildirmişti. Geçen yıl 10 bin kişiyi işten çıkaracağını duyuran Amazon, ocakta 18 binden fazla kişiyi işten çıkarmıştı.

Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın sahibi Meta, martta 10 bin çalışanının daha işine son vermeyi planladığını açıklamıştı. Meta, geçen yıl kasım ayında 11 binden fazla çalışanını işten çıkaracağını duyurmuştu.

ABD’li teknoloji şirketlerinden Microsoft, yılın üçüncü çeyreğinin sonuna kadar çalışanlarının yaklaşık yüzde 5’ine denk gelen 10 bin kişiyi işten çıkarma planını açıkladı.

ABD’li teknoloji devi Google’ın ana kuruluşu Alphabet, ocakta 12 bin çalışanını işten çıkaracağını bildirdi.

Merkezi İsveç’te bulunan müzik veri akışı ve podcast servisi Spotify, bu yılın başında daha fazla verimlilik sağlamak, maliyetleri yönetmek ve karar vermeyi hızlandırmak amacıyla şirketin organizasyonunda yeniden yapılanmaya karar vermişti. Şirket bu kapsamda, çalışanlarının yüzde 6’sını işten çıkaracağını duyurmuştu.

Merkezi ABD’de bulunan otomotiv üreticisi Ford, şubatta küresel otomotiv sektörünün elektrikli araçlara yönelmesinin etkisiyle Avrupa genelinde yaklaşık 3 bin 800 çalışanını işten çıkaracağını bildirirken İrlanda merkezli teknoloji danışmanlığı şirketi Accenture, martta 19 bin çalışanını işten çıkarmayı planladığını duyurdu.

Almanya merkezli yazılım şirketi SAP, bu yıl küresel çalışan sayısını yüzde 2,5 azaltacak yeniden yapılandırma programı başlatacağını bildirdi. Berlin merkezli hızlı teslimat firması Flink, 24 Nisan’da 8 bin çalışanını işten çıkararak, iş gücü oranını yüzde 40 azalttığını duyurmuştu.

Kovid-19 krizindeki “istihdam kayıplarının” 2025’e kadar normale dönmesi beklenmiyor

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “Dünyada İstihdam ve Sosyal Görünüm: Eğilimler 2023” başlıklı raporuna göre, küresel ekonomik yavaşlama çalışanları, iş güvencesi ve sosyal güvenlik içermeyen düşük kaliteli ve düşük ücretli işleri kabul etmeye zorlayacak, Kovid-19 krizinin ağırlaştırdığı eşitsizlikler de plana çıkacak.

2023’teki küresel istihdam büyümesinin, 2022’deki düzeyin yarısından azına karşılık gelen yüzde 1’de kalacağı tahmin ediliyor.

Küresel işsizliğin ise 2023’te yaklaşık 3 milyon işsizin eklenmesiyle, 208 milyon kişiye (yüzde 5,8’e) yükselmesi bekleniyor.

Avrupa ve Orta Asya, Rusya-Ukrayna savaşının ekonomik etkilerinden ağır zarar görürken, 2023 yılında istihdamın azalacağı tahmin ediliyor. Çalışma çağındaki nüfusun sınırlı artış nedeniyle işsizlik oranlarının çok az artması bekleniyor.

Raporda görüşlerine yer verilen ILO Araştırma Direktörü Richard Samans, “Küresel istihdam büyümesinin yavaşlaması, Kovid-19 krizinde uğranılan kayıpların 2025’ten önce telafi edilmesini beklememeliyiz anlamına geliyor. Üretkenlik büyümesindeki yavaşlama ise önemli bir sorun. Üretkenlik, satın alma gücü, ekolojik sürdürülebilirlik ve insan esenliği alanlarında karşılaştığımız birbiriyle ilişkili krizleri çözümlemede vazgeçilmez önem taşıyor.” ifadelerini kullandı.

Geçen yıl da işten çıkarma duyuruları geldi

Geçen yıl Meta, Twitter, Cisco, Philips gibi teknoloji devleri de işten çıkarma açıklamaları yapmıştı. Cisco ve Philips yaklaşık 4 biner kişiyi işten çıkarma planlarını açıklamıştı.

ABD’de Netflix, Robinhood, Snap, Shopify, Peloton ve Calm gibi şirketler daha önce personel sayısını azaltma yoluna gideceklerini duyurmuştu.

Netflix 450 çalışanının işine son verirken, Peloton 800’den fazla kişinin işten çıkarılacağını, Robinhood çalışan sayısını yüzde 23, Snapchat yüzde 20, Shopify yüzde 10, Cameo yüzde 25 ve Calm yüzde 20 azaltacağını duyurmuştu.