Döviz açığında tarihi artış

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Reel sektörün döviz açığı mayısta 14,5 milyar dolar arttı ve son 13 yılın en hızlı aylık artışına imza attı. Son dönemde şirketler dövizde varlıklarını azaltırken borçlarını artırıyor.

Merkez Bankası (TCMB) bugün 2024 yılı Mayıs ayına ilişkin ‘finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri’ verilerini yayımladı. 

Buna göre, mayısta bir önceki aya göre finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlıkları 4 milyar dolar azalırken, döviz yükümlülükleri 10,5 milyar dolar arttı.

Böylece mayısta bir önceki aya göre reel sektörün döviz açığı 14,5 milyar dolar artışla 115,2 milyar dolara yükseldi. 

Nisan ayındaki 11,4 milyar dolarlık döviz açığı artışı, Ocak 2011 sonrasındaki 13 yılı aşkın dönemin en hızlı artışı olarak da kayıtlara geçmişti. Mayıstaki artış, nisanı da geride bıraktı.

En son Ocak 2011’de döviz açığında bir ayda 16,4 milyar dolarlık artış kaydedilmişti. 

13 yıl sonra ilk defa nisanda aylık döviz açığı artışında 10 milyar dolar barajı da aşılmıştı. 

Mayıs ayındaki açık rakamı ayrıca, Şubat 2022 sonrasındaki iki yılın zirvesi oldu.

Ekim 2023 ile Mayıs 2024 arasındaki yedi aylık dönemde döviz açığında 40,3 milyar dolarlık artış yaşandı.

VARLIKLAR AZALDI, YÜKÜMLÜLÜKLER ARTTI

Mayıs 2024 dönemi varlık dağılımı incelendiğinde; bir önceki aya göre yurt içi bankalardaki mevduat 5 milyar
dolar azalırken, yurt dışına doğrudan sermaye yatırımları, ihracat alacakları ve menkul kıymetler sırasıyla 627 milyon dolar, 388 milyon dolar ve 8 milyon dolar arttı ve sonuç olarak varlıklar 4 milyar dolar
azaldı.

Yükümlülük dağılımında ise; bir önceki aya göre yurt içinden sağlanan nakdi krediler, yurt dışından
sağlanan nakdi krediler ve ithalat borçları sırasıyla 9 milyar dolar, 1,1 milyar dolar ve 415 milyon
dolar arttı ve bunlara bağlı olarak yükümlülükler 10,5 milyar dolar yükseldi.

121 MİLYAR DOLAR AZALMIŞTI

Kur krizi öncesinde Mart 2018’de 195,5 milyar dolarla zirveyi gören finansal kesim dışındaki firmaların döviz açığı, Ekim 2023’te 74,9 milyar dolara kadar gerilemişti. 

Kur krizleri ve düşük faiz politikası uygulanan bu beş buçuk yıllık dönemde döviz açığında 121 milyar dolarlık düşüş sırasında TCMB döviz rezervleri, özel sektörün döviz açığının kapatılmasında kullanılmış, bu dönemde düşük faizli TL kredi kullanan şirketler döviz varlıklarını artırmış, döviz borçlarının bir bölümünü kapatmıştı.

DÖVİZ KREDİLERDE HIZLI ARTIŞ

TL faizinin siyasi hesaplarla düşük tutulduğu dönemde düşük faizli TL kredi çekenler, parasını dövize ve altına yatırmış, döviz kredi bakiyesi olanlar da düşük faizli TL kredi kullanıp bu bakiyeyi azaltma yoluna gitmişti. 

Bu yolla özel sektörün döviz borçları da TCMB rezervleri kullanılarak azaltılmıştı.

Nitekim, 2018 sonunda 182,2 milyar dolar olan döviz kredi hacmi, 2023 sonunda 128,7 milyar dolara kadar gerilemiş, beş yıldaki düşüş 53,5 milyar dolar olmuştu.

2024 ile birlikte ise tablo değişti ve döviz krediye erişebilen şirketler, bu krediyi ithalat ve yatırım ödemelerinin yanı sıra yüksek TL faizden yaralanmak için kullanmaya başladı. 

Nitekim, döviz cinsi kredi hacmi, beş yıllık düşüşün ardından bu yılın ilk yedi ayında toplamda 26,6 milyar dolar arttı. 

Döviz kredileri hızlı artınca TCMB, 23 Mayıs 2024 tarihinde bu krediler için aylık yüzde 2’lik büyüme sınırı getirdi. Temmuzda ise büyüme sınırı yüzde 1,5’e düşürüldü.

Bu sınırlama ile birlikte dövizle borçlanıp TL faizden yararlanmak isteyenler, yurt dışı kreditörlerin kapısını çalıyor.