Mısır’da helal et ithalatını belgeleyen Pazar tekelleştirildi

Mısır’da ithal edilen tüm etler, İslam hukukuna uygun olarak tedarik edildiği, depolandığı ve sevk edildiği anlamına gelen “helal” olarak sertifikalandırılırken, helal et ithalatını gösteren belgeler milyon dolarlık bir pazar oluşturdu ve bu pazar da tekelleşti. Mısır hükümeti sertifika verecek sadece bi şirket belirledi

 The Anatolia Post/ Et tedarikçilerinin karlı Mısır pazarına girebilmeleri için “helal” olduklarını belgelemeleri ve bir sertifika almaları gerekiyor.

Mısır hükümeti, işi ihracat yapan mezbahaların helal gerekliliklere uygun olmasını sağlamak olan dünya çapında bir dizi “onaylayıcıya” lisans veriyor. Sertifikasyon kuralları çok sayıda ve oldukça  karmaşık.

Ya da en azından Mayıs 2019’a kadar durum böyleydi; Tarım Bakanlığı, yeni lisanslı bir şirket olan IS EG Helal Sertifikalı dışında Amerika Birleşik Devletleri’nde faaliyet göstermeye uygun tüm helal sertifika sağlayıcılarını diskalifiye etti. Beş ay sonra, bakanlık, aynı şirkete, Mısır’ın ithal etinin önemli bir kaynağı olan Güney Amerika’da da münhasır sertifika hakları verdi.

ABD Tarım Bakanlığı’nın Kahire’deki Dış Tarım Servisi (FAS) ofisine göre, Brezilya 2018’de Mısır’a 171 bin metrik ton dondurulmuş sığır eti ihraç ederek Mısır’a en büyük sığır eti ihracatçısı haline geldi. ABD, 2018’de 62 bin 200 mt ile Mısır’ın sığır karaciğeri ve sakatat ithalatının çoğunu sağlıyor.

IS EG, hem ithalatçılar hem de ihracatçılar ve ayrıca yabancı hükümetler de dahil olmak üzere piyasada pek çok kişi için bilinmeyen bir kurum olmaya devam ediyor.

Şirket FAS Cairo tarafından Mayıs 2017’de yayınlanan bir raporda, Helal sertifikasyon konusunda önceden deneyimi olmayan veya Amerikan sığır eti endüstrisiyle önceden bağları olmayan, Kasım 2017’de kurulmuş bir sivil toplum şirketi olarak tanımlandı. Raporda, IS EG’nin Tarım Bakanlığı’nın kararının hemen ardından geçen Mayıs ayında faaliyete geçtiği belirtildi.

Şirketin ilk işi, münhasır sertifika sahibi olduktan sonra, Kuzey Amerika’da sertifika ücretlerini yükseltmek oldu. Bu da milyonlarca dolarlık ekstra gelir anlamına geliyordu. FAS, Mısır pazarındaki Amerikan sığır karaciğerinin fiyatının, hareketin ardından kilo başına yaklaşık 13 LE (81 sent) arttığını tahmin ediyor.

Tekel oldular

Öte yandan IS EG’nin hükümetteki üst düzey güvenlik kurumlarıyla bağlantılı başka bir özel şirketle birlikte çalıştığını ortaya çıkardı. İki şirket birlikte Mısır’da ithal edilen sığır eti sertifikalandırma işini milyonlarca dolarlık tekel haline getirdi.

Tarım Bakanlığı’ndan bir komite, Mısır standartlarına uygunluğu ve ihracat yapan ülkelerdeki Mısır büyükelçiliklerine kayıt olmalarını sağlamak için periyodik olarak yurtdışındaki mezbahaları ziyaret ediyor. Bu periyodik denetimler, Mısır Standardizasyon ve Kalite Örgütü’ne göre, onaylanma, bir gerekçe ile reddedilme veya onay bekleyen bazı uygulamaların gözden geçirilmesi için notlar içeren bir tavsiye ile sonuçlanabilir.

ABD ve Güney Amerika’daki et ihracatçıları, onlarca yıl boyunca bölgedeki düzinelerce sertifikasyon firmasıyla sorunsuz çalıştı. Şimdi daha önce deneyimi olmayan tek bir şirket için tüm bu firmaların dışlanması tam bir şok oldu.

Mayıs ayında FAS, Veterinerlik Hizmetleri Genel Otoritesinden ABD’de faaliyet gösteren yedi sertifika kuruluşunun askıya alındığına veya açıklama yapılmaksızın reddedildiğine ve IS EG’nin kalan tek uygun firma olduğuna dair bir bildirim aldığını söyledi.

Aynı şey Güney Amerika’daki sertifika verenler için de oldu. Brezilya Sığır Eti İhracatçıları Birliği temsilcisi Sergio Remeles, Tarım Bakanlığı’nın henüz bir şirketin neden Güney Amerika için tek helal sertifika veren kuruluş haline getirildiğine dair herhangi bir gerekçe sunmadığını belirtti.

Hizmetin bedeli de artırıldı

Ayrıca, IS EG, tek helal sertifika sağlayıcısı yapıldığında hizmetlerinin ücretlerini hemen astronomik bir miktarda artırdı. Bir konteyner (27 metrik ton) için sertifika ücretleri ABD’de 200 ABD Dolarından 5 bin BD Dolarının üzerine ve Güney Amerika’da 250 ABD Dolarından bin 500 ABD Dolarına yükseldi.

İsminin açıklanmaması kaydıyla konuşan, dışlanan sertifika kuruluşlarından birinin yöneticisi, şirketinin 2019’un başlarında sürpriz bir denetime tabi olacağına dair bir bildirim aldığını söyledi. Yönetici, şirketin 10 yıllık faaliyetlerinde benzeri görülmemiş bir hareket olduğunu ve aleyhinde herhangi bir şikayette bulunulmadığı göz önüne alındığında tamamen beklenmedik olduğunu söyledi. FAS raporuna göre, diğer sertifika sağlayıcılar da benzer bir sürece tabi tutuldu.

Yönetici, Tarım Bakanlığı bünyesindeki farklı departmanlardan yetkililerin denetim için Amerika Birleşik Devletleri’ndeki şirketi ziyaret ettiğini ve Mısır dışındaki ülkelerle olan ilişkileri de dahil olmak üzere şirketin faaliyetlerine ilişkin çok sayıda belge talep ettiğini söyledi. Talep asılsız olsa da, şirket buna uydu. Yetkililer, açıklama yapmadan binadan ayrılmadan önce yedi saat boyunca belgeleri inceleyip fotokopilerini çektiler. Birkaç ay sonra da şirket gerekçesiz olarak diskalifiye edildi.

5 yıl önce NJ’de kuruldu

IS EG, 2017 yılında New Jersey’de kuruldu ve 2019’dan önce hiç helal sertifikası almamıştı.

Belgeler, şirketin kurucularının Mısırlı ABD göçmeni Wael Hana ve Amerikalı avukat Antranig Aslanian olduğunu gösteriyor. Aslanian, hükümetin kaybettiği East Rutherford, New Jersey’deki diplomatik bir binanın yenilenmesiyle ilgili 2016 davasında Mısır hükümetini temsil eden avukat.

Helal sertifikası veren tek yetkili kuruluş

IS EG web sitesinde şirket hakkında çok az bilgi olmasına rağmen, “IS EG, Kuzey ve Güney Amerika’dan Mısır ve Orta Doğu’ya ihracat için helal ürünleri sertifikalandırmak için Mısır hükümeti tarafından yetkilendirilmiş tek kuruluştur” diyor.

Sitedeki telefon ise Loundes Express adlı bir nakliye şirketine kayıtlı. Belgeler, Loundes Express’in 2015 yılında Wael Hanna tarafından kurulduğunu gösteriyor. Şirketin sadece bir kamyonu var, ancak yıllık geliri yaklaşık 30 milyon dolar. Şirketin adresi 1047 Anderson Ave, Fort Lee, NJ. IS EG ve Aslanian için de aynı adres veriliyor.

Öte yandan IS EG’nin birlikte çalıştığı Medi  Trade şirketi Mısır’daki ithalatçılara helal sertifikası veriyor.

Et ithalatçısı Ashour, IS EG’nin Medi Trade’i helal sertifikasının tek distribütörü yaptığını ve işinde bir darboğaz yarattığını, çünkü IS EG’nin sertifikayı kendisine vermesi için Medi Trade ile iletişime geçmeden sevkiyatlarını serbest bırakamayacağını söyledi. İsminin açıklanmaması koşuluyla konuşan bir başka büyük et ithalatçısı da bu noktayı doğruladı ve İskenderiye Ticaret Odası’nın et  ithalatçılarına helal sertifikaların yalnızca Medi Trade’in Kahire ofisinde verileceğini bildirdiğini söyledi.

Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere et ihraç eden ülkeler, Mısır’ın yalnızca bir şirket ile helal et sertifikasyonu lisansı verme kararını kınadı. Brezilya tarım bakanı, hareketi görüşmek üzere Eylül ayında Mısır’a yaptığı bir ziyaret sırasında sertifikasyonun tek bir şirketle sınırlandırılmasının yaklaşık 20 Brezilya mezbahasına zarar verebileceğini söyledi.

Kolombiya ve Paraguay da Ekim ayında kararı eleştirmiş ve yeni şirketle anlaşmayacaklarını resmen açıklamıştı. Paraguay’ın en büyük sığır eti ihracatçılarından biri olan Frigorifico Concepcion da Kahire’deki büyükelçiliğine resmi bir şikayet gönderdi.

IS EG’nin yönetici direktörü Gamila Maali , Kahire merkezli Al Borsa gazetesine verdiği demeçte , Mısır’da sertifikasyon fiyatını artırdığını ve ithal et fiyatlarında ani artışa neden olduğunu yalanladı , bunun yerine bireylerin kişisel kazanç için yanlış haberler yaydığını iddia etti . Maali, IS EG’nin kendi başına sertifika vermek için ücret talep etmediğini söyledi.

IS EG’nin yaklaşık 150 denetçisi var ve Güney Amerika’da  bin 200 Müslüman kasap sağlamak için üç şirketle sözleşme imzaladığını söyledi.

Mısır Rekabet Kurumu da, hükümetin kararına karşı çok sayıda şikayet aldı.

Komisyon başkanı Raef Temraz, Parlamentonun tarım komitesinin böyle “şüpheli” bir şirkete helal sertifika verme tekeli verilmesinin arkasındaki nedeni araştırmak için bir brifing talebinde bulunduğunu söyledi.

IS EG’nin tekeli, et fiyatlarının ve ithalat seviyesinin bu yıl geçen yıla göre değişmediği varsayılarak hesaplanırsa, Kuzey Amerika’da yıllık 11 milyon doların ve Güney Amerika’da 10 milyon doların üzerinde ücret tahsil edebileceği anlamına geliyor.