Rusya Yılan Adası’ndan neden çekildi?

Karadeniz’in kuzeybatısındaki küçük, kayalık ada Ukrayna’yı işgalinin ilk gününde Rusya tarafından ele geçirildi ve o günden beri savaşta boyundan büyük rol oynadı

Ukrayna’yı dört aydan fazla süredir bombardımana tutan Rus kuvvetleri, Yılan Adası’nı (Ukrayna’da bilinen adıyla Zmiinyi Adası’nı) terk etti.

Rusya, tahıl ihracatını engellemediğini kanıtlamak için “iyi niyet jesti” olarak buradaki güçlerini geri çektiğini söylüyor. Ancak Moskova tahıl depolarını bombalamaya devam ettiği için Ukrayna bu iddiayı reddetti.

Savunması zor

Ada, havadan ve denizden her yönden saldırıya açık olduğu için askeri uzmanlar, burayı savunmakla görevli küçük garnizonu (önce Ukraynalılar, sonra Ruslar) “kolay hedef” olarak niteliyor.

Rusların 24 Şubat’ta ele geçirdiği Yılan Adası, Ukrayna kıyılarına 35 km uzakta; yani kıyıdan füze, topçu ve drone saldırılarının menzili içinde.

Ukrayna ordusu da bunu yaptı ve adaya ve oraya asker ve ağır silah taşıyan gemilere saldırılar düzenledi.

Nisan ayında Karadeniz Filosunun amiral gemisi Moskva’nın batırılmasıyla Rusya’nın kuzeybatı Karadeniz’deki uçaksavar kabiliyetleri önemli ölçüde zayıfladı.

Bu da Kremlin’in Yılan Adası’na uçaksavar sistemleri ve radyo-elektronik savaş sistemleri getirme çabalarını açıklıyor. Ancak Karadeniz’deki ana deniz üslerinden çok uzakta olduğundan Rusya için adayı savunması lojistik bir kabusa dönüştü.

Tüm saldırılarına rağmen Ukrayna’nın deniz kapasitesi çok sınırlı olduğundan adaya kendi kuvvetlerini çıkaramadı.

Ukraynalı askeri uzman Oleh Zhdanov, Yılan Adası’na asker konuşlandırmanın her iki taraf için de mantıklı olmadığını, zira bunların kolay hedef haline geleceğini söylüyor. Bunun yerine, adaya yaklaşan herhangi bir hedefi vurma kabiliyetini korumak gerektiğini savunuyor.

Bu aynı zamanda Ukrayna’nın Karadeniz’deki en büyük limanı Odessa’ya ve Karadeniz’in kuzeybatı bölgesine daha fazla güvenlik sağlayacaktır.

Önemli bir kayalık

Rusya hali hazırda Ukrayna’nın Karadeniz kıyılarının büyük bir bölümünü, ayrıca Kırım Yarımadası’nı ve Azak Denizi’nin tamamını kontrol ediyor. Yılan Adası’nın elde tutulması Odessa’nın etkili bir şekilde abluka altına alınmasını kolaylaştırmış ve Ukrayna tahılının ihracatını imkansız hale getirmişti.

Bu aynı zamanda Karadeniz kıyılarının da saldırıya açık olması demekti ve Kiev’deki askeri uzmanlar Rusya’nın S-400 gibi uzun menzilli hava savunma sistemleri kurabileceğine dair endişelerini dile getirdiler.

Rusya’nın adayı kontrol etmesi NATO üyesi Romanya için de hem Köstence limanı hem de Tuna Nehri ağzındaki trafik bakımından tehdit oluşturuyordu..

Stratejik açıdan önemli bu bölge aynı zamanda petrol ve gaz rezervleri açısından da zengin.

Potansiyel bir değişim

Rusya’nın adadan çekilmesi Ukrayna için sadece sembolik bir zafer değil, stratejik bir başarı. Rusya açısından ise hem bir gerileme hem de utanç verici bir yenilgi.

Ancak bu gelişme savaşın gidişatını önemli ölçüde değiştirmeyecektir. Rusya, Donbas’ın doğusunun tamamını ele geçirmeye ve savaşın başında ele geçirdiği güneydeki diğer bölgeleri elinde tutmaya odaklanmış durumda.

Yılan Adası Karadeniz’in son derece stratejik bir bölgesinde ve sofistike füze sistemleri kurmak için ideal bir noktada olsa da nihayetinde küçük bir kayalık.

Asıl soru, Rusları buradan çıkardıktan sonra Ukrayna’nın savaştan harap olmuş ekonomisini canlandırmak için tahıl ihracatına yeniden başlayıp başlamayacağı. Rus savaş gemileri Karadeniz’deki hakimiyetlerini sürdürürken, etkili bir donanma gücüne sahip olmayan Ukrayna’nın bu şansı henüz çok az.

Ukrayna, Rusya’nın Odessa’dan gelen tahıl konvoylarına eşlik etme teklifini, limanın dışındaki mayınların temizlenmesini gerektireceği için reddetti.

Türkiye hem Rusya hem de Ukrayna ile anlaşmaya varmak için aktif çaba gösteriyor ama bu aşamada bunun da gerçekleşme ihtimali uzak görünüyor.

Önümüzdeki birkaç hafta Ukrayna’nın ihracatı için çok önemli görülüyor; zira yeni hasat Temmuz’da başlıyor.

Moskova’nın yorumu

Öte yandan Rusya, gelişmeler konusunda Ukrayna veya Batılı hükümetlerin sunduğundan çok farklı bir versiyon ortaya koyuyor.

Rusya Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada Rus birliklerinin sadece “verilen görevleri” tamamladıkları ve adadan ayrıldıkları iddia ediliyor. Ayrıca, Rusya’nın Ukrayna’dan gıda ihracatını engellemediğini göstermek için ayrılışı “iyi niyet jesti” olarak nitelendiriyor.

Aylardır uğruna savaşılan Yılan Adası’nın stratejik önemi ve Rus kuvvetlerinin işgalden bu yana Ukrayna’da “iyi niyet jestleri” yapmadığı düşünüldüğünde, bu anlatıma Rusya dışında inanan pek olmayacaktır.

ABD tarafı: İyi niyet göstergesi değil

ABD Savunma Bakanlığı’nda Rusya ile ilgili soruları yanıtlayan üst düzey bir yetkili ise, Savunma Bakanlığı’nın Rusya’nın Yılan Adası’ndan geri çekilmesinin bir iyi niyet göstergesi olduğuna dair herhangi bir inandırıcılığı olmadığına inandığını söyledi.

Adı açıklanmayan yetkili  “Ukraynalılar, Rusların oradaki operasyonlarını sürdürmelerini çok zorlaştırdı ve onları Ukrayna saldırılarına karşı çok savunmasız hale getirdi. Dolayısıyla, Rusya’nın adayı terk etmesinin nedeni bu” dedi.

Yetkili, Rusya’nın adadan çekilmesinin, Ukrayna’nın Odesa’yı savunmasını ve gelecekte Rusya’nın Yılan Adası’nı kontrol etmeden bu deniz yollarını açmasını çok daha kolay hale getirdiğini de sözlerine ekledi.

Ukrayna’ya 820 milyon dolar ek yardım

Öte yandan ABD Savunma Bakanlığı Ukrayna’ya 820 milyon dolarlık ek güvenlik yardımı yapacağını duyurdu.

USAI kapsamında, departman Ukrayna’ya şunları sağlayacaktır:

İki Ulusal Gelişmiş Karadan Havaya Füze Sistemi;

150.000 mermiye kadar 155 mm topçu mühimmatı ve

Dört ek karşı topçu radarı.