Tüm dünyanın gözü bu bacadan çıkacak dumanda

Papa Francis’in vefatının ardından Vatikan yeni papa seçimi için konklava gidiyor. Sistine Şapeli’nin çatısına tüm dünyaya yeni papanın duyurulacağı sembolik baca yerleştirildi

Katoliklerin ruhani lideri ve Vatikan Devlet Başkanı Papa Francis’in hayatını kaybetmesinin ardından, yeni papanın seçilmesi süreci başlıyor. 7 Mayıs’tan itibaren kardinaller, Sistine Şapeli‘nde yapılacak Konklav’da bir araya gelecek. Sistine Şapeli’nin çatısına, yeni papanın seçildiğini dünyaya duyuracak olan sembolik baca yerleştirildi.

Yeni papa seçilene kadar sürecek olan bu toplantılar sırasında çeşitli oylama turları gerçekleştirilecek. Oylamaların sonucuna göre Sistine Şapeli’nin çatısına yerleştirilen bacadan siyah ya da beyaz duman yükselecek. Siyah duman, henüz uzlaşma sağlanamadığını; beyaz duman ise yeni papanın seçildiğini simgeleyecek.

Olası adaylar 

Vatikan’ın verilerine göre, Papalık Seçimine girebilecek şu anda yaşı 80’in altında 136 kardinal bulunuyor. Kurallara göre, seçimde üçte iki çoğunluğu alan Kardinal, görevi kabul etmesi durumunda yeni Papa olarak ilan edilecek. Olası adaylar ise şöyle…

İtalyan Kardinal Zuppi

İtalya Episkoposlar Konferansı (CEI) Başkanı Kardinal Matteo Maria Zuppi, potansiyel adaylar arasında gösteriliyor. 2015’te Bologna Başpiskoposluğuna terfi edilen 69 yaşındaki Zuppi, Jorge Mario Bergoglio adıyla doğan Arjantinli Papa Franciscus’a yakınlığı nedeniyle “İtalyan Bergoglio” olarak anılıyor. Zuppi’nin, Papa Franciscus gibi göçmenlik ve yoksullukla ilgili konulara odaklı olduğu biliniyor.

İtalyan Kardinal Pizzaballa

60 yaşındaki Kudüs Latin Patriği İtalyan Kardinal Pierbattista Pizzaballa, İsrail, Filistin toprakları ve Ürdün’ü kapsayan başpiskoposluk bölgesiyle Orta Doğu’daki en üst düzey Katolik din adamı. Papa Franciscus’un Eylül 2023’te atadığı kardinallerden Pizzaballa, Fransisken mezhebine mensup olmasıyla biliniyor. Pizzaballa, Zuppi ya da Parolin’in seçilmesi durumunda 1978 yılından bu yana ilk kez bir İtalyan Papa olacak.

Trump’la ilişkilendirilen ABD’li Kardinal Burke

76 yaşındaki ABD’li Kardinal Raymond Leo Burke de adı öne çıkan isimler arasında yer alıyor. Burke, Katolik Kilisesi’ndeki geleneksel öğretileri savunmasıyla öne çıkarken, Papa Franciscus’un reformist yaklaşımlarına karşı profil çiziyor. Papa Franciscus, Kasım 2014’te, Burke’yi Vatikan’ın en yüksek yargı organı, Kilise’deki tövbe, aforoz ve bağışlama süreçlerinden sorumlu görevinden alarak, Malta Şövalyeleri’nin koruyucusu olarak atadı. 2023’te ise Papa, Burke’nin bu görevini başka bir kardinale devretti.

Yine 2023’te Vatikan, Burke’nin aylık maaşını ve kira ödemediği dairesini iptal etti. Bu olay ayrıcalıkların yeniden düzenlenmesi olarak duyurulmasına rağmen karar cezalandırma olarak değerlendiriliyor. ABD Başkanı Donald Trump ve Kardinal Burke, kürtaj karşıtlığı, geleneksel aile yapısı ve LGBT hakları gibi konularda ortak görüşlere sahip. 2014’te Papa’nın liderliğini “dümensiz gemiye” benzeten Burke, 2016’da da Trump’ın “Hristiyan değerleri savunacağını ve kürtajla mücadele edeceğini” söylemişti.

Burke, göçmenler konusunda da “temkinli” olunması gerektiğini ifade etmişti.

Macar Kardinal Erdo

Macar Kardinal Peter Erdo, 2013’teki Konklav’da, Avrupa ve Afrika’daki geniş kilise bağlantıları ve Katolik inancını yeniden canlandırmayı hedefleyen Yeni Evangelizasyon hareketinin öncüsü olarak görülmesi nedeniyle papalık için bir aday olarak kabul ediliyor. 72 yaşındaki Erdo’nun adı, Papa Franciscus’un ardından bu yıl yapılacak Konklav’da yeniden öne çıkmış durumda.

Erdo, 2015’teki göçmen krizi sırasında, Papa Franciscus’un kiliselerin mültecileri kabul etme çağrısına karşı çıkmıştı.

Filipinli Kardinal Tagle

67 yaşındaki Filipinli Kardinal Luis Antonio Gokim Tagle ise sosyal adalete olan bağlılığı nedeniyle “Asyalı Franciscus” olarak anılıyor. 1982’de rahip olarak atanmasından bu yana onlarca yıllık pastoral deneyim sahibi olan Tagle, yürüttüğü Imus Piskoposu ve Manila Başpiskoposu görevleriyle de idari tecrübe kazandı.

Tagle, seçilmesi halinde ilk Asyalı papa olacak.

Ganalı Kardinal Turkson

Ganalı Kardinal Peter Turkson, Afrika’da saygı duyulan kilise liderlerinden biri olarak kabul ediliyor. 76 yaşındaki eski Cape Coast Başpiskoposu, Papa Franciscus’un altında Papalık Konseyi Barış ve Adalet Bakanı olarak görev aldı. Turkson, seçilmesi halinde uzun yıllar sonra bu göreve gelen ilk siyahi papa olacak.

Maltalı Kardinal Grech

Malta’nın Gozo Adası’ndan gelen 68 yaşındaki Piskoposlar Sinodu Genel Sekreteri Kardinal Mario Grech, Papa’nın kilise içindeki reformlarının öncüsü haline geldi. Grech, 2014’te Vatikan’da yaptığı bir konuşmada ise kilisenin LGBT üyelerine karşı “daha kapsayıcı olması ve çağdaş aile yapılarına dair yaratıcı çözümler bulması” gerektiğini belirtmişti.

Hem muhafazakar hem de ılımlı çevreler tarafından çokça konuşulan Grech, bu özelliği nedeniyle kimileri tarafından güçlü bir aday olarak değerlendiriliyor.

İtalyan Pietro Parolin

Ilımlı bir “aday” olarak görülen 70 yaşındaki Parolin, Papa Francis’e yakın bir isimdi. 2013’ten bu yana Vatikan’ın devlet sekreteri olarak görev yapıyor ve diplomatik ilişkilerde – Çin ve Orta Doğu’daki hükümetlerle yürütülen hassas müzakereler dahil – kilit bir rol üstlendi.

Laik diplomatlar tarafından güvenilir ve saygın bir papa temsilcisi olarak görülüyor. 2018 yılında, Çin hükümetiyle piskopos atamaları konusunda yapılan ve bazıları tarafından komünist rejime boyun eğmekle eleştirilen tartışmalı anlaşmanın ardındaki itici güçtü.

Parolin’i eleştirenler onu, inancın sert gerçeklerinden ziyade ideolojiye ve diplomatik çözümlere öncelik veren bir modernist ve pragmatist olarak görüyor. Destekçilerine göreyse, o “cesur bir idealist ve barışın tutkulu bir savunucusu.”

Portekizli José Tolentino Calaça de Mendonça

59 yaşındaki Tolentino, Papa Francis’in potansiyel halefleri arasında ve en genç adaylardan biri. The Guardian’a göre yaşı seçimlerde onun aleyhine işleyebilir.

Eşcinsel ilişkiler konusunda hoşgörülü durması ve feminist rahibelerle ittifak kurması tartışmalara neden olmuştu. Tolentino, çoğu konuda Papa Francis’e yakın duruyordu ve kilisenin modern kültürle etkileşim kurması gerektiğini savunuyor.

İsveçli Anders Arborelius

Stockholm Başpiskoposu Anders Arborelius, 75 yaşında. İsveç’in ilk Katolik kardinali olan din adamı olmasıyla bilinir. Bir zamanlar ağırlıklı olarak Lutheran olan ve günümüzde büyük ölçüde sekülerleşmiş olan İsveç, son yıllarda Roma Katolik Kilisesi’nin büyüme gösterdiği az sayıda Avrupa ülkesinden biridir. Papa Francis’in 2017 yılında Arborelius’u kardinal olarak ataması, Katoliklerin azınlıkta olduğu ülkelere ulaşma çabasının bir parçası olarak görülmüştü.

Yakın tarihli bir röportajda Arborelius, kilisenin karşı karşıya olduğu en büyük zorlukların, kutuplaşmış bir dünyada köprüler kurmak, kilise içinde kadınlara daha fazla söz hakkı tanımak ve ailelerin inancı gelecek nesillere aktarmasına yardımcı olmak olduğunu söylemişti.  Ayrıca, kiliseyi bölme potansiyeli taşıyan siyasi akımlar konusunda da uyarıda bulunan Arborelius, “Kilise içinde bazı konularda bölünme yaşanması tehlikeli olabilir. Katolik Kilisesi içinde siyasi partiler gibi kutuplaşmalara girmemeliyiz” demişti. 

Kongolu Fridolin Ambongo

Kongo’nun başkenti Kinşasa’nın başpiskoposu olan 65 yaşındaki Kardinal Fridolin Ambongo, Papa Francis’in 2019’da onu kardinal yapmasından bu yana potansiyel bir halef olarak görülüyor. Afrika kıtasında Katolikler nüfusun yaklaşık yüzde 18’ini oluşturuyor ve dünya genelinde en fazla aday da bu kıtadan çıkıyor.

Francis, 741 yılından bu yana kiliseyi yöneten ilk Avrupalı olmayan papaydı. Ancak yine de İtalyan kökenli bir aileden geliyordu. Yine de bir Afrikalı halef seçilmesinde belirli bir paradoks var: Böyle bir tercih geleneksel çizgiden sapma anlamına gelse de Afrika’daki Katolik hiyerarşisi dünyanın en muhafazakâr yapılarından biri olarak biliniyor. Ambongo, Papa Francis’e yakın bir isimdi ve sadece dokuz kişiden oluşan Kardinaller Konseyi adlı danışma grubunun da bir üyesi. Ancak 2023’te Papa Francis’in kilisenin eşcinsel çiftleri kutsamasına izin veren kararına karşı çıkan muhalefetin başını da çekti