Yevgeniy Prigojin kimdir?

Rusya hükümetine karşı haziran ayında başlattığı silahlı isyanla gündem olan özel güvenlik şirketi Wagner’in lideri Yevgeniy Prigojin uçak kazasında hayatını kaybetti

Rus paralı asker şirketi Wagner’in kurucusu ve lideri Yevgeniy Prigojin, bugün Rusya’da yaşanan uçak kazasında öldü.

Wagner’e bağlı Telegram kanallarında uçağın hava savunma sistemleri tarafından vurulduğu iddia edildi. İddiaların nedeni ise Prigojin’in, 23 Haziran akşamı kendisine bağlı güçlerle başkent Moskova’ya ilerlediği silahlı isyan.

Yevgeniy Prigojin hakkında bilinenler neler?

HIRSIZLIKTAN İKİ KEZ HÜKÜM GİYDİ

Yevgeniy Prigojin, o dönemdeki ismi Leningrad olan St. Petersburg kentinde 1961 yılında dünyaya geldi. Prigojin’in anlatımına göre, babası genç yaşlarda hayatını kaybetti, annesi ise bir hastanede çalışıyordu.

İngiltere’de yayın yapan The Guardian gazetesinin gördüğünü iddia ettiği 1981 tarihli mahkeme belgelerine göre ise Prigojin, spor akademisinden mezun olduktan sonra bazı adli suçlara karıştı. Kasım 1979’da hırsızlık yaparken yakalanan Prigojin, ertelemeli hapis cezasına çarptırıldı.

1981 yılında ise “hırsızlık”, “dolandırıcılık” ve “gençleri suça bulaştırma” suçlarından 12 yıl hapis cezası verilen Prigojin, 1990 yılında tahliye edildi.

SANDVİÇ SATARAK YEMEK SEKTÖRÜNE GİRDİ

Cezaevinden çıkan Prigojin, aynı yıl annesi ve üvey babasıyla birlikte St. Petersburg’da sosisli sandviç satmaya başladı. The New York Times gazetesinde 2018 yılında yayımlanan söyleşide Prigojin, işlerinin iyi gittiğini ve “rubleleri annesinin onları sayabileceğinden daha hızlı birikmeye başladığını” söyledi.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra da iş hayatını farklı sektörlerde devam ettiren Yevgeniy Prigojin, St. Petersburg’da bir market zinciri işletmeye başladı, ardından yine aynı şehirde lüks restoranlar açtı.

Prigojin, “Elite Society” dergisine verdiği bir demeçte, restoran işine nasıl girdiğini anlatırken, müşterilerinin “hayatlarında yeni bir şey görmek istediğini, pirzola ile votka içmekten sıkıldıklarını” söylemişti.

PUTİN’LE YAKIN İLİŞKİ: DEVLET KURUMLARININ YEMEK İŞLERİ ALDI

Prigojin’in Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le ilişkisi, 1996 yılında “Concord Catering” şirketini kurmasının ardından başladı. Prigojin, Putin’e sık sık hizmet etmesi sebebiyle “Putin’in aşçısı” lakabıyla anılmaya başladı.

Yevgeniy Prigojin, şirketin kurduktan sonraki 10 yılda, okullara ve orduya yemek sağlamak için hükümetle anlaşmalar yaptı, resmi devlet yemekleri de onun şirketi tarafından üstlenildi.

The New York Times gazetesinin haberine göre, Rusya’nın eski başbakanı ve eski devlet başkanı Dmitriy Medvedev ve Putin’in göreve başlaması dolayısıyla yerilen yemeklerin hazırlanmasından da onun şirketi sorumluydu. Putin, doğum günlerini de Prigojin’in restoranlarında kutluyordu.

‘ABD SEÇİMLERİNE MÜDAHALE ETTİK’

Öte yandan, Prigoin’in catering şirketi ve restoranlarının yanı sıra başka sektörlerde işletmeleri vardı. Concord İşletme ve Danışma Şirketi’ni kuran Yevgeniy Prigojin, The Times’a göre, ayrıca kendi çevrimiçi hizmetlerini de kurmuştu.

2018 yılında ABD Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan bir iddianamede ise Prigojin’in “İnternet Araştırma Ajansı” olarak bilinen bir “trol fabrikasını” finanse ettiği ve seçimler ile siyasi süreçlere müdahale için operasyonlar yürüttüğü iddia edildi. Prigojin, Kasım 2022’de ABD’deki ara seçimler öncesinde kendisine yönelik iddiaları kısmen kabul etti.

Sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Müdahale ettik, müdahale ediyoruz ve müdahale etmeye devam edeceğiz. Bildiğimiz şekilde, nazikçe, kesin olarak, cerrahi ve kendi yöntemimizle” diyen Yevgeniy Prigojin, ABD’deki seçimlere müdahale ederken bunu dikkatli bir şekilde ve kendi yollarıyla yaptıklarını ileri sürdü.

2014 YILINDA WAGNER’İ KURDU

Prigojin, ilk defa Eylül 2022’de paralı asker şirketi Wagner’i, Ukrayna’nın Donbass bölgesindeki çatışmalar nedeniyle 1 Mayıs 2014’te kurduğunu açıkladı.

Çatışmalar üzerine bölgeye gittiğini belirten Prigojin, “Eski silahları temizledim, kurşun geçirmez yeleklerle kendim uğraştım ve bu konuda yardımcı olabilecek uzmanlarla tanıştım. O an itibarıyla, 1 Mayıs 2014’te, sonradan Wagner ismini alan bir grup vatansever ortaya çıkmış oldu” dedi.

Wagner’in Lugansk ve Donetsk’in kaderini değiştirdiğini iddia eden Prigojin, kendine bağlı güçlerin Suriye’nin yanı sıra başka Arap ülkelerinde, Afrika’da ve Latin Amerika’da da faaliyet gösterdiğini kaydetti.

RUSYA SAVUNMA BAKANLIĞI’NI SUÇLADI VE İSYAN BAŞLATTI

Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’ya saldırısıyla başlayan savaşta da görev yapan Prigojin, Rusya Savunma Bakanlığı’nı suçlayana açıklamalar yaptı.

Bahmut’taki kuşatma sırasında kendilerine yeterince mühimmat gönderilmediğini söyleyen Prigojin, 31 Mayıs 2023’teki açıklamasından bakanlığın savaş sırasında ve hazırlık sürecinde suç işleyip işlemediğinin araştırılması için savcılığa başvurduğunu belirtti.

Prigojin, 23 Haziran’da ise Rusya Savunma Bakanlığı yetkililerinin Ukrayna’daki verdiği kayıplar ve harekatta yaşanan sorunlar konusunda Devlet Başkanı Vladimir Putin’e ve Rusya halkına yalan söylediğini öne sürdü.

Aynı gün kamplarının Rus ordusu tarafından bombalandığını iddia eden Prigojin, Ukrayna’daki paralı askerlerle sınırı geçip Rusya’ya giriş yaptı. Silahlı bir isyan başlatan Wagner güçleri, bazı kentlerin kontrolünü ele geçirip başkent Moskova’ya 200 kilometre yaklaştı. 

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de 24 Haziran’da sıkıyönetim ilan etmişti, Prigojin ve Wagner’e dava açılmıştı. Putin, isyanı ihanet olarak nitelendirdi ve “hainlerden hesap sorulacağını söyledi.

Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’nun arabuluculuğunda anlaşma sağlanmış, Wagner güçleri 24 Haziran günü ilerleyişini durdurmuştu.

Prigojin, “Wagner’i tasviye etmek istediler. Biz de 23 Haziran’da adalet yürüyüşüne çıktık. 24 saat içinde Moskova’ya 200 kilometre yaklaştık. Bu süre içinde tek bir damla kan akıtmadık. Şimdi kan dökülebilecek ana geldik. Taraflardan birinde Rus kanı dökülmesinin sorumluluğunu anlayarak konvoylarımızı geri çeviriyor ve planladığımız gibi üslere geri dönüyoruz” demişti.

RUSYA’YA DÖNDÜ

Prigojin, Belarus’a gitmiş ve hakkındaki davalar kapatılmıştı. Belarus’ta video paylaşan Prigojin, bu ülkenin ordusuyla çalıştıklarını belirtmişti. Prigojin, Wagner’in Belarus ordusunu ‘dünyanın ikinci ordusu’ haline getireceğini söylemişti.

Lukaşenko, 6 Temmuz günü basın mensuplarına yaptığı açıklamada “Prigojin St. Petersburg’da, Belarus topraklarında değil” demişti.

İSYANDAN SONRA PUTİN’İN BAŞKANLIK ETTİĞİ ZİRVEDE GÖRÜNTÜLENDİ

Rusya Devlet Başkanı Putin’in ev sahipliğinde, St. Petersburg’da, 27-28 Temmuz’da düzenlenen 2. Rusya-Afrika Zirvesi’nde Afrika ülkelerinin lideriyle görüştüğü fotoğraflar yayınlanan Prigojin, son olarak dün Afrika’da olduğunu ima eden bir video paylaşmıştı.

Uluslararası basında da Wagner’in Afrika’daki faaliyetlerini arttırdığına dair haberler yer almıştı.

Yevgeniy Prigojin, 50 dereceyi aşan sıcaklıkta bulunduklarını söylediği videoda “IŞİD, El Kaide ve diğer haydutların hayatını Afrika halkı için bir kabusa çeviriyoruz” diye konuşmuştu.