Rusya-Afrika Zirvesi neyin habercisi?

1

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından irtifa kaybeden Rusya-Afrika ilişkileri, 2000’li yıllarda Putin’in devlet başkanlığı koltuğuna oturmasıyla eski ihtişamlı günlerine geri döndü. Ekonomiden askeri iş birliğine birçok alanda Moskova’nın Afrika’daki varlığı artıyor.

Rus İmparatorluğu döneminin başkenti St. Petersburg kenti, bugün Rusya-Afrika Zirvesi’ne ev sahipliği yapıyor. Enerjiden savunmaya Afrika ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmeye devam eden Rusya, özellikle Ukrayna Savaşı sonrası, bu ilişkilere özel bir önem atfediyor.

Zaten Rus yetkililerden gelen açıklamalar da bu öneme işaret ediyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova’nın Ukrayna’dan Afrika’ya tedarik edilen tahılı ticari ya da ücretsiz şekilde gönderebileceklerine dair güvence verdi.

Putin, Kremlin’in resmi internet sitesinde pazartesi günü yayınlanan bir makalesinde, Rusya ile Afrika arasındaki “yapıcı, kendine güvenen ve geleceğe yönelik” olarak tanımladığı ortaklığın bugün özel bir öneme ve anlama sahip olduğunu yazdı.

Rusya Devlet Başkanı, makalesinde şu ifadelere yer verdi:

“Bu yıl yine rekor bir hasat beklediğimizden ülkemizin Ukrayna tahılını ticari ya da ücretsiz olarak temin edebileceğinin güvencesini vermek istiyorum.”

Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov ise Batılı ülkeleri, Afrikalı liderlerin Rusya-Afrika Zirvesi’ne katılmalarını engellemeye çalışmakla suçladı:

 “Afrika devletlerinin neredeyse tamamı, zirveye katılmamaları ve zirvenin engellenmesi için ABD’nin görülmemiş baskılarına maruz kaldı. Fransız ve Batılı diplomatik misyonlar da bunun için çaba gösteriyor.”

Esasen Batı ile Rusya arasındaki bu çekişme eskiye dayanıyor. Özellikle ABD ve Fransa’nın Rusya’nın Afrika’daki faaliyetlerinden rahatsız oldukları da bir sır değil.

Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron, ülkesinin Afrika ülkeleriyle yaşadığı sorunların arkasında Rusya’nın olduğunu birkaç defa dile getirdi. Sahada ise bu durum daha gözlenebilir durumda. Örneğin Fransa’nın uzun yıllardır yakın ilişkiler içerisinde olduğu Mali, Fransız askerleri ülkeden çıkardıktan sonra Rus paralı milis grubu Wagner ile anlaştı.

Aşağıda da detayları ile ele alacağımız üzere Wagner, Rusya’nın Afrika siyasetinde belirleyici aktörlerin başında geliyor.

Zirve neyi amaçlıyor?

Rusya-Ukrayna çatışması ve Afrika ülkelerine etkisi, Afrika liderlerini en çok endişelendiren konulardan biri ve bu yüzden zirvenin anahtar konularından biri olabilir.

Özellikle Rusya’nın Tahıl Anlaşması’ndan çekilmesinden sonra bu endişe daha da artmışa benziyor. Putin her ne kadar zirve başlamadan bu konuda güvence vermiş olsa da Afrikalı liderlerin memnuniyetsizlikleri sözlerine yansıdı.

Örneğin Kenya Dışişleri Bakan Yardımcısı Korir Sing’Oei, Moskova’nın Tahıl Anlaşması’ndan çekilme kararını “dünya gıda güvenliğine arkadan indirilen darbe” olarak nitelendirdi ve bu kararın, zaten kuraklıktan zarar gören Afrika Boynuzu ülkelerini çok etkilediğini söyledi.

Bir diğer önemli konu ise, Wagner.

Ukrayna Savaşı’nda Moskova ile sorunlar yaşayan Wagner, kısa süren bir isyan girişiminin ardından Belarus’a çekilmişti. İşte, birçok Afrika ülkesiyle anlaşması bulunan Wagner’in akıbeti de en çok merak edilen konulardan biri. Zirve kapsamında Rusya’nın bu konuda da bazı adımlar atması bekleniyor.

Bugün gerçekleşecek Rusya-Afrika Zirvesi, dünya tarafından da yakından takip edilecek. Şimdi gelin biz Rusya-Afrika ilişkilerini enine boyuna ele alalım.

Tarihi ilişkiler…

Rusya, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) döneminde çok yakın münasebetlere sahip olduğu Afrika ülkeleriyle, Berlin Duvarı’nın yıkılmasının akabinde yaşanan irtifa kaybını 2000’li yıllardan itibaren onarmaya çalışıyor.

Bu yüzden, Rusya’nın şu an izlediği siyaseti anlayabilmek için SSCB dönemine bakmak yararlı olabilir.

Afrika ülkeleriyle dostane bağların yakın doğası, karşılıklı fayda sağlayan önemli iş birliği deneyimi, 1960’ların başlarına, SSCB’nin Afrikalıların kendilerini sömürgeci baskıdan kurtulma arzusunu kayıtsız şartsız destek verdiği zamana dayanıyor.

1960 yılında Batılı devletlerin direnişine rağmen SSCB’nin etkisiyle Birleşmiş Milletler (BM) tarafından kabul edilen “Sömürge İdaresi Altındaki Ülkelere ve Halklara Bağımsızlık Verilmesine İlişkin Bildiri”, Afrika’da sömürülen ülkelerin bağımsızlıklarını kazanmaları için uluslararası hukuki bir temel oluşturdu.

SSCB ile bağımsız Afrika ülkeleri arasında karşılıklı yarar sağlayan, çeşitli siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkiler geliştirildi, Sovyet yardımı ile Afrika ülkelerinde yaklaşık 300 sanayi tesisi, tarım sektöründe 155 tesis, 10 yüksek ve 80 orta seviyede meslek okulu olmak üzere yaklaşık 100 eğitim kurumu inşa edildi.

Bu yıllarda, Afrika, Sovyet sanayi ürünlerinin ihracatı için önemli bir pazar olarak öne çıktı. Ancak, Afrika ülkeleri ile olan güçlü ekonomik ilişkilerin neredeyse tamamı 1990’ların başında SSCB’nin dağılmasıyla birlikte ortadan kayboldu.

SSCB’nin dağılması ile ülkede yaşanan siyasi istikrarsızlık dönemi, Afrika ülkelerinin ekonomik olarak büyüme sürecine girdiği bir döneme denk geldi.. Özellikle Çin, bu dönemde sonraki yıllarda zirveye çıkacak Afrika siyasetinin temellerini attı.