7 duyumuz ve beden bütünlüğü

Okul çağlarında; koklama, dokunma, görme, tat alma ve işitme olmak üzere 5 duyumuz olduğu öğretilmişti. Ancak son yıllarda duyu 7’ye çıkartılıyor; bu iki duyunun ismi ise vestibuler sistem (denge ve hareket) ve propriyosepsiyon (beden farkındalığı).

Peki, hayatımıza giren bu iki duyu neler yapar?

Öncelikle vestibuler duyuya bakalım… Vestibüler duyu anne karnındayken gelişmeye başlıyor ve bu sistem doğar doğmaz tam olarak çalışmaya başlayan ilk duyu sistemimizdir. Bu duyumuz bize yerçekimini algılayıp yerçekimine karşı dik durmamızı sağlar ve kulağın içinde  bulunur. Yani bize hareket ettiğimizi, durduğumuzu, yer yön kavramı, uzay-zaman bütünlüğü bilgisini verir. Aynı zamanda bizim vücudumuz ile ilişkili olan objelerin durduğunu ya da hareket ettiğini söyler. 

O halde vestibuler sistem nasıl çalışır ona bakalım:

Sıçrama, sallanma, kayma, dengesiz yüzeylerde yürüme vb. çocukların oyun parklarında salıncakta sallanması, tahterevallide dengede durması, atlı karıncada dönme gibi oyunlar…

Bu duyu hakkında edindiğim bu bilgiler beni müthiş heyecanlandırmıştı; çünkü doğada vakit geçirmenin neden daha iyi geldiğini, bebeklerin sallanmayı sevmesi, kucakta minik sıçramaları sevmesi, çocukların parkta salıncakta sallanması, atlı karıncaya binmesi gibi bazı aktivitelere neden daha fazla ilgi gösterdiğini açıklıyor; değil mi? 🙂

Ya biz yetişkinlerde bu sistem nasıl çalışır; nasıl geliştirebiliriz?

Kafanın uzaysal olarak pozisyon değiştirdiği bir disiplinde egzersiz yapmak. Bu konuda en fark yaratan alan pilateste reformer üzerinde yapılan çalışmalardır. Neden? Çünkü hareketli zemin üzerinde hareket var. Yine birçok uyarı ve girdinin olduğu bir ortamda hareket etmeye dengede kalmaya çalışıyoruz.

Bir diğeri ise “Propriyosepsiyon”; buna beden farkındalığı diyoruz. Vücudumuzun ortamda nerede olduğuna dair bize bilgi veriyor. Gözler kapalıyken de vücut parçalarının yeri hakkında bize bilgi veriyor. Örneğin; “Bedenim nerde, nasıl bir pozisyonda, ne yapıyorum şuan bedenimde” gibi. Propriyosepsiyon reseptörleri bedenimizde kaslarda, tendonlarda, deride ve fasyada bulunur.

O zaman akıllara şu soru geliyor; propriyosepsiyon sistem nasıl aktive olur? Dirence karşı yapılan her türlü aktiviteler ile. Örneğin; itme, çekme, sıçrama, tırmanma, top sektirme gibi.

Kendi başınıza uygulayabileceğiniz ve pratiklerinize dahil edebileceğiniz bazı denge ve propriyosepsiyon egzersizleri ise aşağıdaki gibidir:

Tek ayak üzerinde kollar ile ileriye uzanma

Engel üzerinden sıçrama

Denge topu üzerinde çömelme kalkma

Denge topu üzerinde duvarda top sektirme

Denge topu üzerinde sırayla ayakları yukarı kaldırma

Chiaboard üzerinde iki ayak üzerinde dengede kalma çalışmaları (gözler açık ve kapalı)

Chiaboard üzerinde tek ayak üzerinde dengede kalma çalışmaları (gözler açık ve kapalı)

Konumuz vestibüler ve propriyosepsiyon duyu iken verdiğim derslerde zaman zaman karşılaştığım, öğrencilerimden gelen bir cümle “ardından ne geleceğini öncesinde belirtsen daha iyi yapacağım; ya da daha kolay yapacağım”….

Burada şunun altını çizmek isterim işte tam da bu sebeple her ders birbirinden farklı varyasyondan zengin etkili ders planlaması yapılır ki “Tekrar olmaksızın pratik yapmak” vestibular sistemi geliştirir.

Hareket etme anlayışınız ne kadar çok gelişirse kendinize olan inancınız da o kadar artacak! Her gün kendinize ayırdığınız zaman ile hareket özgürlüğünüzün arttığını fark edeceksiniz; sizden bir tane var ve çok değerlisiniz.

Hadi harekete geçin!

İyi pratikler:)

Sevgiler

Dilek Kanlı

Uzman Pilates ve Yoga Uzmanı

Instagram: @dilekkanli