Edep Yâ Hû

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Efendimiz(sav)’in: “Rabbim beni edeplendirdi ne de güzel edeplendirdi”[1] hadîsinde kastettiği edep nedir?

Arapça bir kelime olan edep, Arapça’da “p” harfi olmadığı için “edeb” (ادب)  olarak yazılır. “Edeb” kelimesini oluşturan harfleri doldurursak, “Edeb”: Eline, Diline ve Beline sâhip olmak olarak özetlenebilir.

Ashâbın bulunduğu bir ortama insan sûretinde gelen Cebrâil(as), Efendimiz(sav)’e birtakım sorular sormuş, Efendimiz(sav) cevaplarıyla ümmetine sırasıyla İslâmı, îmânı ve ihsânı öğretmiştir.[2]  Bu sıralamaya dikkat edilirse, mümin olmak Müslüman olmaktan mertebece üstündür. Efendimiz(sav), vedâ hutbesinde Müslümanın ve müminin tanımını yapmıştır. Efendimiz(sav): “Müslümanın kim olduğunu size anlata­yım mı? Müslümanların, dilinden ve elin­den zarar görmediği kişidir. Müminin kim olduğunu size anlatayım mı? İnsanların mallarına ve canlarına za­rarı dokunmayacağından emîn olduğu ki­şidir”[3] buyurmuşlardır. Bir başka deyişle, Müslümanlara karşı edep (eline diline ve beline sahip olmak) Müslüman olabilmek için; tüm insanlara karşı davranışlarda edebi uygulamak, mümin olabilmek için gerek şarttır.

Eskiden dergahlarda giriş kapısının üstüne: “Edep Yâ Hû” yazarlarmış. Dergâha gelenleri edebe dâvet etmek, edebi hatırlatmak için. Tasavvufun hayâtın içinde ayrılmaz bir yer tuttuğu Türk İslam toplumunda edep bu sebeple çok büyük bir yer etmiştir.  

Sizleri bilemem, ama bendeniz toplum olarak edepten gittikçe uzaklaştığımız fikrindeyim. Bu köşede edebi işlemek istiyorum. Edep konusunda tabii ki “yegâne” örneğimiz Efendimizdir(sav). Efendimiz(sav), yukarıdaki ilk hadiste bildirildiği üzere bizzat Allah(cc) tarafından en güzel bir şekilde edeplendirilen, yüce ahlâkı Kur’an’da övülen,[4]yeryüzünde güzel ahlâkı kemâle erdiren[5] ve tüm insanlara “güzel örnek” teşkîl eden,[6] kendisine uyularak taklît edilmesi gereken Peygamberdir. Bendeniz de edep konusunda onun hayâtından kesitler sunmayı, bâzen de ona uymamaktan kaynaklanan edep dışı düşünce ve davranışlara dikkat çekmeyi, böylece edebe uygun düşünce ve davranışı, “edepsizliğin tam tersini yapmak” sûretiyle incelemeyi arzu ediyorum.

Bundan sonraki yazılarda yazacaklarım, öncelikle kendi nefsime uyarıdır. Tevfîk âlemlerin Rabbi Allah(cc)’tan, hatâ ve kusurlar ise nefsimdendir. Bu yazıların Müslüman ve mümin kardeşlerime de faydalı olması ve Efendimiz(sav)’e hep berâber tâbi olarak edeplenmek niyâzımızdır.  

Mustafa Tınmaz

[email protected]

[1] Suyûtî, el-Câmiu’s-Sagîr 1/14

اَدَّبَنِي رَبِّي فَاَحْسَنَ تَاْدِيبِي

[2] Buhârî, Îmân 1

[3] Vesâik 364-367; Tirmizî, Tefsîru’l-Kur’ân 10; Ya’kûbî, Târîhü’l-Ya’kûbî 2/110, Hucûrât 12-13

[4] Kalem 4: “Sen büyük bir ahlak üzerinesin’.

[5] Mâlik, Muvatta’, Hüsnü’l-Hulk 8; Ahmed bin Hanbel, Müsned 2/381:

“Ben güzel ahlâkı tamamlamak için gönderildim.”

بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ حُسْنَ الْاَخْلَاقِ

[6] Ahzâb 21: “Resûlullahda sizler için güzel örnek vardır.”