Bir önceki yazıda edebi eline, diline ve beline sâhip olmaktır diye tanımlamıştık. Müslüman olmanın gerek şartını, Efendimiz (SAV)’in buyurduğu şekilde, diğer Müslümanların kişinin elinden ve dilinden zarar görmemesi olarak not etmiştik. Öyleyse edep ve Müslüman olmak arasında doğrudan ilişki vardır denilebilir. Bir başka deyişle elimize ve dilimize sahip olamıyorsak, edepsizlikten önce Müslümanlığımız sorgulanmalıdır.
Edep sâhibi olmak için edebi oluşturan ne kadar unsur varsa, hepsini ayrı ayrı yazmaktansa, edepsizliğe yol açan tehlikeli durumları işâretlemek daha kolaydır. Kendimizi mayın tarlasında düşünelim. Telef olmak için bir mayına basmak kâfidir. Edep de öyledir. Mayınları tarayıcı ile arayarak yerlerini bilirsek, mayın tarlasından tek parça halinde geçebiliriz. Mayına basarsak, öncelikle tövbe etmek; karşı tarafın zarar gördüğü durumda akabinde özür dilemek, gönül almak, helalleşmek, hediyeleşmek gerekir.
Başkalarının elimizden zarar görmesinden kasıt fiillerimizdir. Dilimizle ve fiillerimizle kimseye zarar vermemeyi Müslümanlara karşı başarırsak Müslüman; herkese karşı başarırsak, bir önceki yazıda hadiste ifâde edildiği üzere, mümin oluruz.
Bu aşamadan sonra, edebin daha rafine tanımından söz edebiliriz. “Edep, kibarlık, incelik, nezâket ve uygun davranışlarda bulunma özelliği demektir.”[1] Müslüman edep sâhibi olmakla ince insandır. Edepli olursak Efendimiz (SAV) de bizi sever. Efendimiz (SAV)’in hoşnût olduğu kişiden şüphesiz Allah (CC) da hoşnuttur.
17.yy. Osmanlı şairlerinden Yûsuf Nâbî’nin başından geçen şu hâdise, edebin Efendimiz (SAV) katında ne kadar makbûl olduğunu bizlere göstermesi açısından çok çarpıcıdır:
Nâbî Medîne yolculuğundayken şehre yaklaştıklarında seher vaktidir. Medîne seher vakti uzaktan görünür. Efendimiz (SAV)’in ravzasına yaklaşırken uyuyor olmaktan hicâp duyar Nâbî; uyumayı edebe aykırı görür. Yanındaki yol arkadaşı ise ayaklarını Medîne’ye doğru uzatmış bir vaziyette uyumaktadır. Nâbî bundan kederlenir, dudaklarından, yol arkadaşını uyandıracak derecede yüksek bir sesle, şu mısrâlar dökülür:
Sakın terk-i edebden kûy-i Mahbûb-i Hudâ’dır bu
Nazargâh-ı ilâhîdir Makâm-ı Mustafâ’dır bu
“Cenâb-ı Hakk’ın nazargâhı ve O’nun sevgili Peygamberi Hz. Muhammed Mustafa’nın makâmı olan bu yerde edebsizlikten sakın!”
Felekde mâh-i nev Bâbü’s-Selâm’ın sîne-çâkidir
Onun kandilidir hûr matlâ-i nûr u ziyâdır bu
“Gökyüzündeki hilâl, O’nun “Selâm Kapısı’nın yüreği yaralı âşığıdır. Güneş de aydınlık ve ışığın kaynağı olan O’nun nûrunun kandilidir.”
Habîb-i Kibriyâ”nın hâbgâhıdır hakîkatde
Tefevvuk-gerde-i Arş-ı Cenâb-ı Kibriyâ’dır bu
“Burası görünüşte Allah’ın Habîbi’nin istirâhatgâhıdır, ama fazîlet bakımından Cenâb-ı Kibriyâ’nın arşından da yücedir.”
Bu hâkin pertevinden oldu deycûr-ı ‘adem zâil
‘Amâdan açdı mevcûdat dü çeşmin tûtiyâdır bu
“Bu mübârek toprağın ışığından yokluk karanlığı sona erdi ve varlık âlemi, yokluktan iki gözünü onun sürmesiyle açtı.”
Mürâ’ât-ı edeb şartıyla gir Nâbî bu dergâha
Metâf-ı kudsiyândır bûsegâh-ı enbiyâdır bu
“Ey Nâbî, bu dergâha edebe riâyet ile gir, zîrâ, burası meleklerin etrafında tavaf ettiği, peygamberlerin hürmetle öptüğü bir makamdır.”
Şiiri duyan arkadaşı hatâsını anlayıp âniden doğrulur ve Nâbî’ye sorar: “Ne zaman yazdın bu şiiri? Bizden başka bunu bilen var mı?” Nâbî: “Daha önce söylememiştim. Sizi böyle görünce yazdım” der. Cevâbı duyan arkadaşı rahat bir nefes alır: “Aman Nâbî, başka kimse duymasın” der.
Kâfile ezan vakti Mescid-i Nebevî’ye varır. Fakat Mescid-i Nebevîdeki minârelerden bu şiir okunmaktadır. Nâbî ile arkadaşı hayret içinde kalırlar. Hemen müezzinlerden birini bulup bu durumun sebebini sorarlar: “Söylediklerin ne idi? Onları niçin söyledin? “Ancak müezzin ser verip sır vermemekte kararlıdır: “Kafamı kesseniz söylemem” der. “Fakat. Bunları biraz önce ben söyledim. Sen nerden duydun?” der Nâbî. Müezzin: “Senin ismin Nâbî mi” diye sorar. “Evet” cevâbını alan müezzin Nâbî’nin ellerine sarılır, Nâbî de onun boynuna. Arkadaşı bu manzara karşısında: “Adının Nâbî olduğunu nereden bildin” diye sorar. Müezzin anlatmaya başlar: “Rüyamda Resûlullah’ı gördüm. “Yâ müezzin, kalk! Benim âşıklarımdan Nâbî kabrimi ziyârete geliyor. Minâreden şu cümleleri oku ve onu karşıla” dedi. Ben de kalkıp abdest alıp Peygamberin iltifâtına mazhâr olan o kişiyi karşılamak için minâreye koştum.”
Edeplenerek Müslüman ve mümin olmak, Allah (CC) ve Resûlünün (SAV) hoşnutluğunu kazanmak niyâzımızdır.
İkindi Vakti 16:08
News
