Hamd

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Geçen hafta besmeleden bahsetmiştik. Bu hafta Fâtiha Sûresinde ikinci âyetin başındaki hamdi irdeleyelim.

Hamd, âlemlerin Rabbi Allah(cc)’ın yarattığı mükemmellik arz eden nizâmı gözlemlerken hayrânlık ve hayret içinde edilen tesbîhin doğal bir sonucu olarak O’nu şükrânlık ve acziyet hâliyle” övmek”; mutlak güzellik, üstünlük ve erdemlilikte nitelemek mânâsına gelir.

Hamd ederken, kalben hissedilen şükrânlık duygusu yoğunluk gösterir. Şükür, özelde insanlara bahşedilen nîmetlere karşılık gelir. Kur’ân’da yer ve gökler arasında her ne var ise Allah(cc)’ı hamd ile tesbih ettiği, ama bunu herkesin kavrayamayacağı, zikredilmektedir. Bu yönüyle hamd, insanlara ve diğer bütün mahlûkâta ihsân edilen nîmetlere karşılık olarak bütün övgüleri toplayarak âlemlerin Rabbi Allah(cc)’a takdîm etmektir. Efendimiz(sav): “Allahım! Senin yüceliğin bütün yüceliklerin üstünde, Sana yönelen övgü (hamd) bütün övgülerin fevkindedir”[1] diyerek duâsında hamd etmiştir. Hamd, Allah(cc)’ın zâtınadır; O’nun sıfatları ise buna vâsıta teşkîl eder. Fâtiha sûresinin: “El-hamdülillâh” cümlesiyle başlaması ve geçen duâda da Efendimiz(sav)’in Allah ismini zikretmesi, buna delildir. Çünkü Allah ismi Allah(cc)’ın özel ismidir. “El-hamdülillâh” cümlesindeki hamd, başındaki “el-“ takısı ile belirli isim olur. Fâtiha’da herhangi bir “hamd” değil, “yegâne” “hamd” ifâde edilmektedir. Öyleyse, “El-hamdülillâh” cümlesinin bir mânâsı: “Bütün çeşitleriyle “yegâne” övgü Allah’a mahsûstur”, ikinci bir anlayışa göre ise “Allah’a şükürler olsun” şeklindedir. Esâsen şükür ayrıca birçok âyette yer almış bulunmaktadır. Ayrıca hamd, şükrü içerir, ama şükür tek başına hamd değildir. Bu sebeple, “el-hamdülillâh” cümlesinin şükrü kapsadığı, Kendisine Şükredileni övmeyi ifâde ettiği ve bu hamdi tüm mahlukâtın yaptığı söylenebilir.

Zikir, şükür ve dolayısıyla duâ unsurlarını ihtivâ eden hamd tıpkı besmele gibi günlük hayâtta önemli bir yer tutar. Her gün kılınan beş vakit namazda kırk defâ tekrarlanan Fâtiha Sûresi hamd ile başlar. Namazın girişinde okunan Sübhâneke’de, rükû dönüşünde (Rabbenâ lekelhamd), namazdan sonra çekilen teşbihlerde (elhamdülillah) ve ardından okunan tevhid cümlesinde hamd geçer. Efendimiz(sav)’in sünnetine göre, konuşmalara, zikir ve duâlara hamd cümlesiyle başlamak, yemeğe besmele ile başlayıp hamd ile bitirmek, aksırdıktan sonra hamd etmek gerekir.

Âlemlerin Rabbi Allah(cc)’a hakkıyla şükretmemiz, dolayısıyla O’na hakkıyla hamd edebilmemiz mümkün değildir. Lâkin bu idrâkın şuûruyla acziyetimize ârif hâlde şükrânlıkla hamd edebilmek niyâzımızdır.

Haftaya inşAllah, Fâtiha’da aynı âyete devâm ederek,  “el-hamdülillâh” cümlesinden sonra gelen Rab kelimesinden ne anlamamız gerektiğini araştıralım.

Allah(cc)’a emanet olun,

Mustafa TINMAZ

[1] Müsned, 3/127, 239