İlk kadın kadı: Muhlise Bubi

Bugünkü yazımda Adaletin Adı ve Hakimiyet temsilcisi olan, İlk kadın KADI MUHLİSE BUBİ hanımın zorlu yaşamını ele almaya çalışacağım.

Kazan bölgesinde Tatar Türklerinden olan MUHLİSE BUBİ Rus mezalim dünyasında çileli hayat yolculuğunda Azmin kararlılığın zaferinin adıdır.

Genç nesillerin ufkunu açıp, örnek alması geçmişten gelen değerli şahsiyetleri öğrenmesi dileği ile yazımı kaleme aldım.  

Yeni neslin kökleri bizim olan değerli insanlarımızı hatırlatmak ve yolunda gitmelerini ilham almalarını ümit ediyorum.

Şahsiyeti pek bilinmese de TÜRK dünyası kadınlarının hayatla mücadelesinin öncüsüdür.

Ömrünü Rusya Müslüman kız çocuklarının eğitmeye adamıştır.

Ataerkil toplum dünyasında isminden fazla söz edilmemiş olsa da İlklerin temsilcisidir.

Muhlise hanım, Rus vilayeti Vyatka Guberniyası SaraPul’a bağlı İj-Bubi köyünde21 Şubat 1869 yılında dünyaya gelmiştir. Babası Abdülallam Hazret ve annesi Bedrülbenat Hanımdır.  

İlk tahsilini annesi ve babasından almış daha sonra çeşitli ulumalardan ders almıştır. Kültürlü bir aileye gözlerini açan Muhlise Bubinin Annesi, babası erkek kardeşleri okumuş eğitimli insanlardı. Annesi babası çocuklarına en güzel eğitimi vermeye gayret göstermişlerdir, böyle bir ailede yetişmek onun gelecek yaşamı için çok büyük bir getiri sağlayacaktır.   

MÜFTÜ ve KADI olma yolunda iyi bir eğitim alıp başarılı olmuştur.

Kardeşleri Abdullah ve Ubeydullah BUBİ  XIX. yüzyılın sonuna doğru Rusya Müslümanları arasında eğitim ve kültür alanında başlayan yenileşme hareketi olan Ceditçi akımının öncü liderlerindendiler.  

Abdullah ve Ubeydullah Bubi abileri ile birlikte bölgenin en gözde Medreselerinden birisi olan Bubi medreseni kurmuşlar.

Muhlise hanım 1887’de imam olan Mevlevî Celaleddin Ahmedcanoğlu evlenmiş fakat mutlu olamamış kızı Münciye’nin doğumunun ardından, eşinden ayrılmıştır.

Kısa süren evliliğinden sonra köyündeki BUBİ medresesinde müderriselik yapmış, kızlara özel sınıflar açıp, yeni usul dersler vermiştir. MUHLİSE hanımın derslerine Sibirya ve Türkmenistan’dan kız öğrenciler geldiği bile gözlenmiştir. 

1912. yılında medrese kapatılınca önce Troyski’ye gitmiş orada kız orta okulunda müderriselik (profesör)  yapmıştır.  Daha sonra da kardeşi Abdullah Bubi ile birlikte Doğu Türkistan’ın Gulca şehrinde eğitim faaliyeti sürdürmüştür.

Muhlise hanım kadının İslam’daki önemi ve kadın hakları için sürekli çalışıp kongrelere katılıp, dinimizin Müslüman kadınlara getirdiği hakları anlatıp uygulama yolunda büyük gayretler sarf etmiştir.    İslamiyet’in hanımların seçme ve seçilme haklarını verdiğini sonuna kadar savunmuştur.

Kadınların ilim öğrenmelerini, sanat, ticaret yapmalarını, gerektiğinde savaşa katılıp cihat yapmalarını savunmuştur ki , zaten peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.s) zamanının da kadın sahabelerinin yaşadığı hayat tarzını uygulamayı ele almış uygulanmasını sağlamıştır. 

Bilinen ilk hanım kadı olan Muhlise Bubi 1917’de Ufa’daki Üçüncü İslam Siyezdi’ne, Rusya Müslümanları Müftülüğü’ne Dini idareye katıldı.   

1918’de ve sonraki Nedvelerde tekrar kadı seçilmiştir.

1924 -27 yıllarında İSLAM Mecellesinde makaleleri yayınlanmıştır.

1919’da Orenburg Müftülüğü’nde imtihan edilerek muallimelik ve kızlar medresesinde müderriselik derecesini almıştır.

1937’ye kadar görev yapan Muhlise Bubi, Bolşevik devrimi sonrasında Ufa’da yayımlanan (1924- 1927) İslâm Mecellesi’nde çeşitli yazılar yayımlamıştır.

 Stalin’in başlattığı zalimce Marksizm-Leninizm politikasında Türk Aydınlarını ve Türkçülere uyguladığı zulümlerde tutuklanmış zindanda   işkence görmüş 1937’de Türkçülük suçlamasıyla Sovyet zindanında acımasızca kurşunlanarak şehit edilmiştir.